ဇြန္လ(၇)ရက္ေန႔ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ ဟားဗတ္တကၠသုိလ္မွာ ဘီလ္ဂိတ္ေဟာေျပာခဲ့တဲ့ ေဟာေျပာပဲြတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေဟာေျပာပဲြမွာ ဘီလ္ဂိတ္က သူ႔ငယ္စဥ္ေက်ာင္းသားဘဝ၊ ေက်ာင္းကထြက္ခြါခဲ့တဲ့ အေတြ႔အႀကံဳနဲ႔ သူ႔ရဲ႕လူ႔ဘဝအျမင္ေတြကို ေဟာေျပာသြားခဲ့ပါတယ္။
President Bok, former President Rudenstine, incoming President Faust, members of the Harvard Corporation and the Board of Overseers, members of the faculty, parents, and especially, the graduates:
ေလးစားရပါတဲ့ လက္ရွိပါေမာကၡBok၊ ယခင္ပါေမာကၡ Rudenstine၊ ေနာက္လာမဲ့ပါေမာကၡ Faust၊ ဟားဗတ္အဖဲြ႔ဝင္ ဝန္ထမ္းမ်ား၊ ၾကည့္ၾကပ္ေရးမွဴးမ်ား၊ ဆရာ ဆရာမမ်ား၊ မိဘမ်ားနဲ႔ အထူးသျဖင့္ေက်ာင္းသား၊ ေက်ာင္းသူမ်ား ....
I’ve been waiting more than 30 years to say this: "Dad, I always told you I’d come back and get my degree."
"အေဖ... ကြၽန္ေတာ့္ရဲ႕ဘဲြ႔လက္မွတ္ကုိ ကြၽန္ေတာ္အရျပန္လာယူမယ္လို႔ ကြၽန္ေတာ္အၿမဲေျပာခဲ့တယ္" ဆိုတဲ့ ႏွစ္(၃ဝ)ၾကာေစာင့္ခဲ့ရတဲ့ စကားတစ္ခြန္းကို ကြၽန္ေတာ္ေျပာခြင့္ရပါၿပီ။
I want to thank Harvard for this timely honor. I’ll be changing my job next year … and it will be nice to finally have a college degree on my resume.
ဒီလိုအခ်ိန္မွာ ကြၽန္ေတာ့္ကိုဘဲြ႔ဂုဏ္ထူးေတြ ေပးခဲ့တဲ့ဟားဗတ္ကုိ ကြၽန္ေတာ္ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ႏွစ္မွာ ကြၽန္ေတာ္အလုပ္ေျပာင္းေတာ့မယ္။ (ေဆာ့ဝဲလ္ကုမၸဏီမွ ပင္စင္ယူမွာကို ဆိုလိုတာျဖစ္တယ္)။ တကၠသုိလ္ကဘဲြ႔တစ္ခုကို ကြၽန္ေတာ့္ကိုယ္ေရးအက်ဥ္းမွာ ေရးႏိုင္ခဲ့ပါၿပီ။
I applaud the graduates today for taking a much more direct route to your degrees. For my part, I’m just happy that the Crimson has called me "Harvard’s most successful dropout." I guess that makes me valedictorian of my own special class … I did the best of everyone who failed.
ဒီေန႔ ဒီေနရာမွာထိုင္ေနၾကတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြအစား ကြၽန္ေတာ္ဝမ္းသာမိပါတယ္။ ခင္ဗ်ားတို႔ရယူႏိုင္ခဲ့တဲ့ ဘဲြ႔လက္မွတ္က ကြၽန္ေတာ့္ထက္ ပိုလြယ္ကူခဲ့ပါတယ္။ ဟားဗတ္ေက်ာင္းသတင္းစာ Crimson က ကြၽန္ေတာ့္ကို "ဟားဗတ္တကၠသိုလ္သမိုင္းမွာ အေအာင္ျမင္ဆံုး (တစ္ဝက္တစ္ပ်က္) ေက်ာင္းရပ္နားတဲ့ေက်ာင္းသား"လို႔ ေျပာခဲ့တယ္။ ဒါဟာ ကြၽန္ေတာ့္လိုေက်ာင္းသားေတြကို ကြၽန္ေတာ္ေဟာေျပာခြင့္ရေစတယ္လို႔ ကြၽန္ေတာ္ထင္တယ္... က်႐ႈံးသူေတြထဲမွာ ကြၽန္ေတာ္အေကာင္းဆံုး လုပ္ႏိုင္ခဲ့လို႔ပါပဲ။
But I also want to be recognized as the guy who got Steve Ballmer to drop out of business school. I’m a bad influence. That’s why I was invited to speak at your graduation. If I had spoken at your orientation, fewer of you might be here today.
ဒါေပမယ့္ အားလံုးကို ကြၽန္ေတာ္အသိေပးရဦးမယ္။ ကြၽန္ေတာ့္ေၾကာင့္ Steve Ballmer (ေဆာ့ဝဲလ္ကုမၸဏီမန္ေနဂ်ာ)လည္း ဟားဗတ္စီးပြါးေရးေက်ာင္းကေန ေက်ာင္းရပ္နားခဲ့တယ္။ ကြၽန္ေတာ္ဟာ ၾသဇာဆိုးလႊမ္းႏိုင္သူျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ခင္ဗ်ားတို႔ရဲ႕ ဘဲြ႔ႏွင္းသဘင္အခမ္းအနားမွာ ေဟာေျပာဖို႔ ကြၽန္ေတာ္ဖိတ္ၾကားခံရတယ္။ တကယ္လို႔ ခင္ဗ်ားတို႔ရဲ႕ေက်ာင္းဖြင့္ပဲြ အခမ္းအနားမွာသာ ကြၽန္ေတာ္ေဟာေျပာခြင့္ရခဲ့ရင္ ဒီေန႔ထိႀကံ့ႀကံ့ခံၿပီး ဒီေနရာမွာ ဘဲြ႔ယူမဲ့့ေက်ာင္းသားေတြ ဒီထက္နည္းပါလိမ့္မယ္။
Harvard was just a phenomenal experience for me. Academic life was fascinating. I used to sit in on lots of classes I hadn’t even signed up for. And dorm life was terrific. I lived up at Radcliffe, in Currier House. There were always lots of people in my dorm room late at night discussing things, because everyone knew I didn’t worry about getting up in the morning. That’s how I came to be the leader of the anti-social group. We clung to each other as a way of validating our rejection of all those social people.
ဟားဗတ္မွာပညာသင္ၾကားခဲ့ရတဲ့ အေတြ႔အႀကံဳက ကြၽန္ေတာ့္အတြက္ ထူးျခားတဲ့ အေတြ႔အႀကံဳျဖစ္တယ္။ ေက်ာင္းဝင္းအတြင္းပညာေရးက အရမ္းစိတ္ဝင္စားဖို႔ေကာင္းတယ္။ ကြၽန္ေတာ္ေရြးမထားတဲ့ ဘာသာရပ္ေတြကို ကြၽန္ေတာ္အၿမဲ သြားနားေထာင္ခဲ့တယ္။ ေက်ာင္းဝင္းျပင္ပ ေနထိုင္ေရးကလည္း အရမ္းမိုက္တယ္။ Radcliffeမွာ ကြၽန္ေတာ္လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေနခ်င္သလိုေနခဲ့တယ္။ ကြၽန္ေတာ့္အခန္းမွာ ညနက္သန္းေခါင္ယံအထိ ကိစၥဝိစၥေတြ ေဆြးေႏြးၾကသူေတြ မျပတ္ခဲ့ဘူး။ ေနာက္တစ္ေန႔မနက္မွာ မနက္ေစာေစာထဖို႔ ကြၽန္ေတာ္ဘယ္ေတာ့မွ မစဥ္းစားခဲ့ဘူးဆိုတာ သူတို႔သိလို႔ျဖစ္တယ္။ ဒါနဲ႔ပဲ ကြၽန္ေတာ္က ေက်ာင္းမွာလူမႈေရးေခါင္းပါးတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ အဖဲြ႔ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္ခဲ့ရတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔အတူတကြ ဖက္တြယ္ေနထိုင္ၾကၿပီး လူမႈဆက္ဆံေရးေကာင္းတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ ဆန္႔က်င္ဘက္အလုပ္ကိုပဲ လုပ္ခဲ့ၾကတယ္။
Radcliffe was a great place to live. There were more women up there, and most of the guys were science-math types. That combination offered me the best odds, if you know what I mean. This is where I learned the sad lesson that improving your odds doesn’t guarantee success.
Radcliffeက ေနထိုင္လို႔ေကာင္းတဲ့ ေနရာေလးပါ။ အဲဒီေနရာမွာ မိန္းကေလးေတြက ေယာက္်ားေလးေတြထက္ မ်ားတယ္။ ေယာက္်ားေလးအမ်ားစုကလည္း သိပၸံပညာရပ္နဲ႔ဆိုင္တဲ့ ေက်ာင္းသားေတြျဖစ္တယ္။ ဒီလိုအေျခအေနက ကြၽန္ေတာ့္အတြက္ အခြင့္အေရးေတြ အမ်ားႀကီးဖန္တီးေပးခဲ့တယ္။ ကြၽန္ေတာ္ေျပာတာကို ခင္ဗ်ားတို႔နားလည္ခဲ့ရင္ေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ႏွေျမာစရာေကာင္းတာက အဲဒီေနရာမွာ လူ႔ဘဝရဲ႕ ဝမ္းနည္းျခင္းသင္ခန္းစာကို ကြၽန္ေတာ္သင္ယူခဲ့ရတယ္။ "အခြင့္အေရးေကာင္းတိုင္း သင္ေအာင္ျမင္လိမ့္မယ္လို႔ တထစ္ခ်ေျပာလို႔ မရဘူး"
One of my biggest memories of Harvard came in January 1975, when I made a call from Currier House to a company in Albuquerque that had begun making the world’s first personal computers. I offered to sell them software.
ဟားဗတ္မွာ ကြၽန္ေတာ္ေမ့မရတဲ့ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုက (၁၉၇၅)ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလမွာျဖစ္ပြါးခဲ့တယ္။ အဲဒီတုန္းက ကြၽန္ေတာ္အေဆာင္ခန္းထဲကေနၿပီး Albuquerqueမွာရွိတဲ့ ကုမၸဏီတစ္ခုဆီ ကြၽန္ေတာ္ဖုန္းဆက္ေနခဲ့တယ္။ အဲဒီကုမၸဏီက ကမာၻ႔ပထမဦးဆံုး ကိုယ္ပိုင္ကြန္ျပဴတာတစ္လံုးကို ထီထြင္ေနတဲ့ ကုမၸဏီျဖစ္တယ္။ ကြၽန္ေတာ့္ေဆာ့ဝဲလ္ေတြ သူတို႔ကိုေရာင္းဖို႔ ကြၽန္ေတာ္စိတ္ကူးထားတယ္။
I worried that they would realize I was just a student in a dorm and hang up on me. Instead they said: "We’re not quite ready, come see us in a month," which was a good thing, because we hadn’t written the software yet. From that moment, I worked day and night on this little extra credit project that marked the end of my college education and the beginning of a remarkable journey with Microsoft.
ကြၽန္ေတာ္ဟာ အေဆာင္ေနေက်ာင္းသားတစ္ဦးဆိုတာကို သူတို႔သိသြားၿပီး ဖုန္းခ်လိုက္မွာကို ကြၽန္ေတာ္အရမ္းစိုးရိမ္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔က "ကြၽန္ေတာ္တို႔အဆင္သင့္ မျဖစ္ေသးဘူး။ တစ္လေနၿပီးမွ ကြၽန္ေတာ္တို႔နဲ႔ျပန္ဆက္သြယ္ပါ"လို႔ ေျပာခဲ့တယ္။ ဒါဟာ သတင္းေကာင္းတစ္ခုပါ။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ေဆာ့ဝဲလ္ကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ေရးလို႔ မၿပီးေသးလို႔႔ပါပဲ။ အဲဒီအခ်ိန္ကစၿပီး ေက်ာင္းျပင္ပအလုပ္ေလးတစ္ခုနဲ႔ ေန႔ေနညည ကြၽန္ေတာ္အလုပ္လုပ္ခဲ့တယ္။ အဲဒီအတြက္နဲ႔ ကြၽန္ေတာ္ရဲ႕ေက်ာင္းသားဘဝကို ရပ္စဲခဲ့ၿပီး ေဆာ့ဝဲလ္ကုမၸဏီဆီလွမ္းတဲ့ မညီညာတဲ့ခရီးကိုစခဲ့တယ္။
What I remember above all about Harvard was being in the midst of so much energy and intelligence. It could be exhilarating, intimidating, sometimes even discouraging, but always challenging. It was an amazing privilege – and though I left early, I was transformed by my years at Harvard, the friendships I made, and the ideas I worked on.
ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဟားဗတ္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ကြၽန္ေတာ့္မွတ္ဥာဏ္ထဲမွာ အားအင္နဲ႔ အသိဥာဏ္ေတြျပည့္ဝေစခဲ့တယ္။ ဟားဗတ္မွာေနထိုင္ရတဲ့ဘဝက လူေတြကိုေပ်ာ္ရႊင္ေစသလို စိတ္ဖိအားေတြလည္း ခံစားေစခဲ့တယ္။ တစ္ခါတေလ စိတ္ပ်က္အားေလ်ာ့ေစေပမယ့္ စိန္ေခၚမႈေတြ အၿမဲျပည့္ဝေစခဲ့တယ္။ ဟားဗတ္မွာေနရတဲ့ဘဝက အထူးအခြင့္အေရးပဲ.... ကြၽန္ေတာ္ကေစာၿပီး ခဲြထြက္သြားခဲ့ေပမယ့္ ဒီေနရာမွာ ကြၽန္ေတာ္ေတြ႔ႀကံဳခဲ့ရတဲ့ အေတြ႔အႀကံဳ၊ ခင္မင္ရင္းႏွီးခဲ့တဲ့ မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္း၊ ဒီေနရာမွာ ေတြးေတာႀကံဆခဲ့တာေတြက ကြၽန္ေတာ့္ကိုလံုးဝ ေျပာင္းလဲေစခဲ့တယ္။
But taking a serious look back … I do have one big regret.
ဒါေပမယ့္ အခုခ်ိန္မွာ အတိတ္ကို ေသခ်ာျပန္စဥ္းစားၾကည့္လိုက္ရင္ ကြၽန္ေတာ့္ကို ေနာင္တႀကီးႀကီးမားမား ရေစတဲ့ အရာတစ္ခုရွိခဲ့တယ္။
I left Harvard with no real awareness of the awful inequities in the world – the appalling disparities of health, and wealth, and opportunity that condemn millions of people to lives of despair.
ဟားဗတ္ကို ကြၽန္ေတာ္ထြက္ခြါခဲ့တုန္းက ဒီေလာကႀကီး လံုးဝမတရားဘူးဆိုတာကို ကြၽန္ေတာ္မသိခဲ့ဘူး။ လူေတြရဲ႕ က်န္းမာေရး၊ ၾကြယ္ဝခ်မ္းသာမႈနဲ႔ အခြင့္အေရးေတြရဲ႕ မညီမွ်ျခင္းက ေၾကာက္ခမန္းလိလိပါပဲ။ အဲဒီအရာေတြက လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မဲ့တဲ့ ဘဝေရာက္ေအာင္ တြန္းပို႔ႏိုင္ခဲ့တယ္။
I learned a lot here at Harvard about new ideas in economics and politics. I got great exposure to the advances being made in the sciences.
ဟားဗတ္မွာ စီးပြါးေရးဆိုင္ရာ၊ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ အေတြးအေခၚေတြ ကြၽန္ေတာ္အမ်ားႀကီး သင္ယူခဲ့တယ္။ သိပၸံနည္းပညာရဲ႕ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကိုလည္း ကြၽန္ေတာ္နားလည္ခဲ့တယ္။
But humanity’s greatest advances are not in its discoveries – but in how those discoveries are applied to reduce inequity. Whether through democracy, strong public education, quality health care, or broad economic opportunity – reducing inequity is the highest human achievement.
ဒါေပမယ့္ လူသားေတြရဲ႕ အႀကီးမားဆံုးတိုးတက္မႈက ဒီပညာရပ္ေတြကို ရွာေဖြႏုိင္ခဲ့လို႔မဟုတ္ဘူး။ ဒီအရာေတြက လူသားေတြရဲ႕ မညီမွ်မႈေတြကို ေလ်ာ့နည္းေအာင္ အကူအညီေပးႏိုင္လို႔ျဖစ္တယ္။ ဘယ္လိုနည္းမ်ဳိးျဖစ္ျဖစ္ -- ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံ၊ ျပည့္ဝတဲ့ပညာေရး၊ အရည္အခ်င္းစစ္မီတဲ့ က်န္းမာေရး၊ ၿပီးေတာ့ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္တဲ့ စီးပြါးေရးအခြင့္အေရး စတာေတြက မညီမွ်မႈေတြကို ေလ်ာ့နည္းေစတဲ့ လူသားေတြရဲ႕ ေအာင္ျမင္မႈတစ္ရပ္ျဖစ္တယ္။
I left campus knowing little about the millions of young people cheated out of educational opportunities here in this country. And I knew nothing about the millions of people living in unspeakable poverty and disease in developing countries.
ေက်ာင္းဝင္းကေန ကြၽန္ေတာ္ခဲြထြက္ခဲ့တဲ့အခ်ိန္ ဒီႏိုင္ငံမွာ ပညာသင္ဖို႔ အခြင့္အလမ္းနည္းတဲ့ လူငယ္ေတြ သန္းေပါင္းမ်ားစြာ ရွိေနတယ္ဆိုတာကို ကြၽန္ေတာ္လံုးဝမသိခဲ့ဘူး။ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ဆဲႏိုင္ငံေတြမွာ လူေတြဟာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာမျပႏိုင္တဲ့ ဆင္းရဲမဲြေတမႈနဲ႔ ေရာဂါဘယေတြၾကားမွာ ရွင္သန္ေနရတယ္ဆိုတာကိုလည္း ကြၽန္ေတာ္မသိခဲ့ဘူး။
It took me decades to find out.
ဆယ္စုႏွစ္ၾကာမွ ဒီအရာေတြကို ကြၽန္ေတာ္သိရွိ နားလည္ခဲ့ရတယ္။
You graduates came to Harvard at a different time. You know more about the world’s inequities than the classes that came before. In your years here, I hope you’ve had a chance to think about how – in this age of accelerating technology – we can finally take on these inequities, and we can solve them.
ဒီေန႔မွာေရာက္ရွိလာၾကတဲ့ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေတြ ခင္ဗ်ားတို႔နဲ႔ကြၽန္ေတာ္က မတူတဲ့ေခတ္ကာလမွာ ဟားဗတ္ကိုေရာက္ခဲ့ၾကတယ္။ ခင္ဗ်ားတို႔က အရင္ေက်ာင္းသားေတြထက္ ေလာကႀကီးရဲ႕မတရား၊ မညီမွ်တာေတြကို ပိုနားလည္ၾကလိမ့္မယ္။ ဟားဗတ္မွာ ခင္ဗ်ားတို႔ ပညာသင္ၾကားဆဲကာလမွာ ကိစၥတစ္ရပ္ကို ခင္ဗ်ားတို႔ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကမယ္လို႔ ကြၽန္ေတာ္ေမွ်ာ္လင့္တယ္။ အဲဒီအရာက ေခတ္သစ္နည္းပညာေတြနဲ႔ အလွ်င္အျမန္ တိုးတက္ေနတဲ့ေခတ္မွာ ဒီလိုမညီမွ်မႈေတြကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဘယ္လိုရင္ဆိုင္မလဲ? ဘယ္လိုေျဖရွင္းမလဲ ဆိုတာပဲျဖစ္တယ္။
Imagine, just for the sake of discussion, that you had a few hours a week and a few dollars a month to donate to a cause – and you wanted to spend that time and money where it would have the greatest impact in saving and improving lives. Where would you spend it?
ေဆြးေႏြးရလြယ္ကူေအာင္ ဒီလိုစိတ္ကူးၾကည့္ရေအာင္ .... တကယ္လို႔ အပတ္စဥ္တိုင္း ခင္ဗ်ားရဲ႕ အခ်ိန္အနည္းငယ္နဲ႔ လစဥ္လတိုင္း ေငြတခ်ဳိ႕ကိုခင္ဗ်ားလွဴတန္းမယ္။ ဒီအခ်ိန္၊ ဒီေငြေတြကို လူမႈကယ္ဆယ္ေရးနဲ႔ ေျပာင္းလဲတိုးတက္ေရး အေထာက္အကူအျပဳဆံုး ေနရာမွာသံုးဖို႔ ခင္ဗ်ားေမွ်ာ္လင့္ခဲ့မယ္ဆိုရင္ ဘယ္လိုေနရာမ်ဳိးကို ခင္ဗ်ားေရြးခ်ယ္မလဲ?
For Melinda and for me, the challenge is the same: how can we do the most good for the greatest number with the resources we have.
Melinda (ဘီလ္ဂိတ္ရဲ႕ဇနီး)နဲ႔ကြၽန္ေတာ္လည္း ဒီလိုျပႆနာကို ရင္ဆိုင္ခဲ့ရတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ပိုင္ဆိုင္တဲ့ ပစၥည္းဥစၥာေတြကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ဘယ္လိုလုပ္မွ ပိုအေထာက္အကူျပဳႏိုင္မလဲ?
During our discussions on this question, Melinda and I read an article about the millions of children who were dying every year in poor countries from diseases that we had long ago made harmless in this country. Measles, malaria, pneumonia, hepatitis B, yellow fever. One disease I had never even heard of, rotavirus, was killing half a million kids each year – none of them in the United States.
ဒီျပႆာနာကို ေဆြးေႏြးေနတဲ့အေတာအတြင္း Melindaနဲ႔ကြၽန္ေတာ္ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ကို ဖတ္မိတယ္။ အဲဒီေဆာင္းပါးက ဆင္းရဲတဲ့ႏိုင္ငံေတြက ကေလးငယ္ေတြဟာ အေမရိကန္မွာ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေတြထဲက အႏၱရာယ္မရွိႏိုင္ေတာ့ဘူးလို႔ သတ္မွတ္ထားတဲ့ေရာဂါေတြနဲ႔ ႏွစ္စဥ္သန္းေပါင္းမ်ားစြာ ေသဆံုးေနၾကတယ္။ ဝက္သက္ေရာဂါ၊ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ၊ အဆုတ္ေရာဂါ၊ အသဲေရာင္ေရာဂါ၊ အသားဝါေရာဂါနဲ႔ ကြၽန္ေတာ္လံုးဝ မၾကားခဲ့ဖူးတဲ့ လွည့္ပတ္ေရာဂါပိုးေၾကာင့္ ကေလးငယ္(၅)သိန္းေလာက္က ႏွစ္စဥ္ေသဆံုးေနရတယ္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာေတာ့ ေသဆံုးမႈလံုးဝမရွိခဲ့ဘူး။
We were shocked. We had just assumed that if millions of children were dying and they could be saved, the world would make it a priority to discover and deliver the medicines to save them. But it did not. For under a dollar, there were interventions that could save lives that just weren’t being delivered.
ကြၽန္ေတာ္တို႔ အရမ္းတုန္လႈပ္သြားခဲ့တယ္။ ကေလးငယ္သန္းေပါင္းမ်ားစြာက ေသမင္းလက္က လြတ္ဖို႔ရုန္းကန္ေနၾကတယ္။ သူတို႔ဟာ ကယ္တင္ႏိုင္သူေတြျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူတို႔ကိုကယ္တင္ဖို႔ ကမာၻႀကီးက ဦးစားေပးေဆာင္ရြက္သင့္တယ္လို႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ထင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ထင္သလိုမျဖစ္ခဲ့ဘူး။ (၁)ေဒၚလာ တန္ဖိုးေတာင္မရွိတဲ့ အသက္ကယ္ေဆးေတြကို သူတို႔လက္ထဲအေရာက္ မပို႔ႏိုင္ခဲ့ၾကဘူး။
If you believe that every life has equal value, it’s revolting to learn that some lives are seen as worth saving and others are not. We said to ourselves: "This can’t be true. But if it is true, it deserves to be the priority of our giving."
တကယ္လို႔ သက္ရွိတိုင္းညီမွ်တယ္လို႔ ခင္ဗ်ားယံုၾကည္တယ္ဆိုရင္ တခ်ဳိ႕သက္ရွိေတြ ကယ္တင္ခံေနရခ်ိန္မွာ တခ်ဳိ႕သက္ရွိေတြ လက္လြတ္ဆံုး႐ႈံးခံေနရတယ္ဆိုတာကို ခင္ဗ်ားဘယ္လိုနည္းနဲ႔မွ လက္ခံႏိုင္မွာမဟုတ္ဘူး။ "ဒါဟာမျဖစ္ႏိုင္ဘူး။ တကယ္ျဖစ္ခဲ့ရင္ေတာင္ ဒါဟာကြၽန္ေတာ္တို႔ ႀကိဳးစားလုပ္ကိုင္ရမဲ့ ဦးစားေပးအရာျဖစ္တယ္"လို႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေျပာမိတယ္။
So we began our work in the same way anyone here would begin it. We asked: "How could the world let these children die?"
ဒါေၾကာင့္ လူတိုင္းသိနားလည္ႏိုင္တဲ့လုပ္ရပ္နဲ႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ အလုပ္စလုပ္ခဲ့ၾကတယ္။ "ကေလးငယ္ေတြ ေသသြားမွာကို ေလာကႀကီးက ဒီအတိုင္း လက္ပိုက္ၾကည့္ေနေတာ့မလား?" လို႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ေမးခဲ့တယ္။
The answer is simple, and harsh. The market did not reward saving the lives of these children, and governments did not subsidize it. So the children died because their mothers and their fathers had no power in the market and no voice in the system.
အေျဖက အရမ္းရိုးရွင္းသလို အရမ္းလည္းစူးဝါးေစခဲ့တယ္။ စီးပြါးေရးေစ်းကြက္မွာ ကေလးငယ္ေတြကို ကယ္တင္တဲ့အလုပ္က အက်ဳိးအျမတ္ရတဲ့ အလုပ္မဟုတ္ခဲ့ဘူး။ အစိုးရကလည္း ေထာက္ပံ့ေၾကးေတြ ပံ့ပိုးမွာမဟုတ္ဘူး။ ဒီကေလးငယ္ေတြ ေသဆံုးရတာကလည္း သူ႔မိဘေတြက စီးပြါးေရးနယ္ပယ္မွာ ေနရာမရွိလို႔၊ ႏိုင္ငံေရးမွာ အသံထြက္ႏိုင္ေလာက္တဲ့ အင္အားမရွိလို႔ျဖစ္တယ္။
But you and I have both.
ဒါေပမယ့္ ခင္ဗ်ားနဲ႔ကြၽန္ေတာ္က စီးပြါးေရးမွာေရာ ႏိုင္ငံေရးမွာပါ အင္အားရွိတယ္။
ဆက္ပါဦးမည္။
President Bok, former President Rudenstine, incoming President Faust, members of the Harvard Corporation and the Board of Overseers, members of the faculty, parents, and especially, the graduates:
ေလးစားရပါတဲ့ လက္ရွိပါေမာကၡBok၊ ယခင္ပါေမာကၡ Rudenstine၊ ေနာက္လာမဲ့ပါေမာကၡ Faust၊ ဟားဗတ္အဖဲြ႔ဝင္ ဝန္ထမ္းမ်ား၊ ၾကည့္ၾကပ္ေရးမွဴးမ်ား၊ ဆရာ ဆရာမမ်ား၊ မိဘမ်ားနဲ႔ အထူးသျဖင့္ေက်ာင္းသား၊ ေက်ာင္းသူမ်ား ....
I’ve been waiting more than 30 years to say this: "Dad, I always told you I’d come back and get my degree."
"အေဖ... ကြၽန္ေတာ့္ရဲ႕ဘဲြ႔လက္မွတ္ကုိ ကြၽန္ေတာ္အရျပန္လာယူမယ္လို႔ ကြၽန္ေတာ္အၿမဲေျပာခဲ့တယ္" ဆိုတဲ့ ႏွစ္(၃ဝ)ၾကာေစာင့္ခဲ့ရတဲ့ စကားတစ္ခြန္းကို ကြၽန္ေတာ္ေျပာခြင့္ရပါၿပီ။
I want to thank Harvard for this timely honor. I’ll be changing my job next year … and it will be nice to finally have a college degree on my resume.
ဒီလိုအခ်ိန္မွာ ကြၽန္ေတာ့္ကိုဘဲြ႔ဂုဏ္ထူးေတြ ေပးခဲ့တဲ့ဟားဗတ္ကုိ ကြၽန္ေတာ္ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ႏွစ္မွာ ကြၽန္ေတာ္အလုပ္ေျပာင္းေတာ့မယ္။ (ေဆာ့ဝဲလ္ကုမၸဏီမွ ပင္စင္ယူမွာကို ဆိုလိုတာျဖစ္တယ္)။ တကၠသုိလ္ကဘဲြ႔တစ္ခုကို ကြၽန္ေတာ့္ကိုယ္ေရးအက်ဥ္းမွာ ေရးႏိုင္ခဲ့ပါၿပီ။
I applaud the graduates today for taking a much more direct route to your degrees. For my part, I’m just happy that the Crimson has called me "Harvard’s most successful dropout." I guess that makes me valedictorian of my own special class … I did the best of everyone who failed.
ဒီေန႔ ဒီေနရာမွာထိုင္ေနၾကတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြအစား ကြၽန္ေတာ္ဝမ္းသာမိပါတယ္။ ခင္ဗ်ားတို႔ရယူႏိုင္ခဲ့တဲ့ ဘဲြ႔လက္မွတ္က ကြၽန္ေတာ့္ထက္ ပိုလြယ္ကူခဲ့ပါတယ္။ ဟားဗတ္ေက်ာင္းသတင္းစာ Crimson က ကြၽန္ေတာ့္ကို "ဟားဗတ္တကၠသိုလ္သမိုင္းမွာ အေအာင္ျမင္ဆံုး (တစ္ဝက္တစ္ပ်က္) ေက်ာင္းရပ္နားတဲ့ေက်ာင္းသား"လို႔ ေျပာခဲ့တယ္။ ဒါဟာ ကြၽန္ေတာ့္လိုေက်ာင္းသားေတြကို ကြၽန္ေတာ္ေဟာေျပာခြင့္ရေစတယ္လို႔ ကြၽန္ေတာ္ထင္တယ္... က်႐ႈံးသူေတြထဲမွာ ကြၽန္ေတာ္အေကာင္းဆံုး လုပ္ႏိုင္ခဲ့လို႔ပါပဲ။
But I also want to be recognized as the guy who got Steve Ballmer to drop out of business school. I’m a bad influence. That’s why I was invited to speak at your graduation. If I had spoken at your orientation, fewer of you might be here today.
ဒါေပမယ့္ အားလံုးကို ကြၽန္ေတာ္အသိေပးရဦးမယ္။ ကြၽန္ေတာ့္ေၾကာင့္ Steve Ballmer (ေဆာ့ဝဲလ္ကုမၸဏီမန္ေနဂ်ာ)လည္း ဟားဗတ္စီးပြါးေရးေက်ာင္းကေန ေက်ာင္းရပ္နားခဲ့တယ္။ ကြၽန္ေတာ္ဟာ ၾသဇာဆိုးလႊမ္းႏိုင္သူျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ခင္ဗ်ားတို႔ရဲ႕ ဘဲြ႔ႏွင္းသဘင္အခမ္းအနားမွာ ေဟာေျပာဖို႔ ကြၽန္ေတာ္ဖိတ္ၾကားခံရတယ္။ တကယ္လို႔ ခင္ဗ်ားတို႔ရဲ႕ေက်ာင္းဖြင့္ပဲြ အခမ္းအနားမွာသာ ကြၽန္ေတာ္ေဟာေျပာခြင့္ရခဲ့ရင္ ဒီေန႔ထိႀကံ့ႀကံ့ခံၿပီး ဒီေနရာမွာ ဘဲြ႔ယူမဲ့့ေက်ာင္းသားေတြ ဒီထက္နည္းပါလိမ့္မယ္။
Harvard was just a phenomenal experience for me. Academic life was fascinating. I used to sit in on lots of classes I hadn’t even signed up for. And dorm life was terrific. I lived up at Radcliffe, in Currier House. There were always lots of people in my dorm room late at night discussing things, because everyone knew I didn’t worry about getting up in the morning. That’s how I came to be the leader of the anti-social group. We clung to each other as a way of validating our rejection of all those social people.
ဟားဗတ္မွာပညာသင္ၾကားခဲ့ရတဲ့ အေတြ႔အႀကံဳက ကြၽန္ေတာ့္အတြက္ ထူးျခားတဲ့ အေတြ႔အႀကံဳျဖစ္တယ္။ ေက်ာင္းဝင္းအတြင္းပညာေရးက အရမ္းစိတ္ဝင္စားဖို႔ေကာင္းတယ္။ ကြၽန္ေတာ္ေရြးမထားတဲ့ ဘာသာရပ္ေတြကို ကြၽန္ေတာ္အၿမဲ သြားနားေထာင္ခဲ့တယ္။ ေက်ာင္းဝင္းျပင္ပ ေနထိုင္ေရးကလည္း အရမ္းမိုက္တယ္။ Radcliffeမွာ ကြၽန္ေတာ္လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေနခ်င္သလိုေနခဲ့တယ္။ ကြၽန္ေတာ့္အခန္းမွာ ညနက္သန္းေခါင္ယံအထိ ကိစၥဝိစၥေတြ ေဆြးေႏြးၾကသူေတြ မျပတ္ခဲ့ဘူး။ ေနာက္တစ္ေန႔မနက္မွာ မနက္ေစာေစာထဖို႔ ကြၽန္ေတာ္ဘယ္ေတာ့မွ မစဥ္းစားခဲ့ဘူးဆိုတာ သူတို႔သိလို႔ျဖစ္တယ္။ ဒါနဲ႔ပဲ ကြၽန္ေတာ္က ေက်ာင္းမွာလူမႈေရးေခါင္းပါးတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ အဖဲြ႔ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္ခဲ့ရတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔အတူတကြ ဖက္တြယ္ေနထိုင္ၾကၿပီး လူမႈဆက္ဆံေရးေကာင္းတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ ဆန္႔က်င္ဘက္အလုပ္ကိုပဲ လုပ္ခဲ့ၾကတယ္။
Radcliffe was a great place to live. There were more women up there, and most of the guys were science-math types. That combination offered me the best odds, if you know what I mean. This is where I learned the sad lesson that improving your odds doesn’t guarantee success.
Radcliffeက ေနထိုင္လို႔ေကာင္းတဲ့ ေနရာေလးပါ။ အဲဒီေနရာမွာ မိန္းကေလးေတြက ေယာက္်ားေလးေတြထက္ မ်ားတယ္။ ေယာက္်ားေလးအမ်ားစုကလည္း သိပၸံပညာရပ္နဲ႔ဆိုင္တဲ့ ေက်ာင္းသားေတြျဖစ္တယ္။ ဒီလိုအေျခအေနက ကြၽန္ေတာ့္အတြက္ အခြင့္အေရးေတြ အမ်ားႀကီးဖန္တီးေပးခဲ့တယ္။ ကြၽန္ေတာ္ေျပာတာကို ခင္ဗ်ားတို႔နားလည္ခဲ့ရင္ေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ႏွေျမာစရာေကာင္းတာက အဲဒီေနရာမွာ လူ႔ဘဝရဲ႕ ဝမ္းနည္းျခင္းသင္ခန္းစာကို ကြၽန္ေတာ္သင္ယူခဲ့ရတယ္။ "အခြင့္အေရးေကာင္းတိုင္း သင္ေအာင္ျမင္လိမ့္မယ္လို႔ တထစ္ခ်ေျပာလို႔ မရဘူး"
One of my biggest memories of Harvard came in January 1975, when I made a call from Currier House to a company in Albuquerque that had begun making the world’s first personal computers. I offered to sell them software.
ဟားဗတ္မွာ ကြၽန္ေတာ္ေမ့မရတဲ့ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုက (၁၉၇၅)ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလမွာျဖစ္ပြါးခဲ့တယ္။ အဲဒီတုန္းက ကြၽန္ေတာ္အေဆာင္ခန္းထဲကေနၿပီး Albuquerqueမွာရွိတဲ့ ကုမၸဏီတစ္ခုဆီ ကြၽန္ေတာ္ဖုန္းဆက္ေနခဲ့တယ္။ အဲဒီကုမၸဏီက ကမာၻ႔ပထမဦးဆံုး ကိုယ္ပိုင္ကြန္ျပဴတာတစ္လံုးကို ထီထြင္ေနတဲ့ ကုမၸဏီျဖစ္တယ္။ ကြၽန္ေတာ့္ေဆာ့ဝဲလ္ေတြ သူတို႔ကိုေရာင္းဖို႔ ကြၽန္ေတာ္စိတ္ကူးထားတယ္။
I worried that they would realize I was just a student in a dorm and hang up on me. Instead they said: "We’re not quite ready, come see us in a month," which was a good thing, because we hadn’t written the software yet. From that moment, I worked day and night on this little extra credit project that marked the end of my college education and the beginning of a remarkable journey with Microsoft.
ကြၽန္ေတာ္ဟာ အေဆာင္ေနေက်ာင္းသားတစ္ဦးဆိုတာကို သူတို႔သိသြားၿပီး ဖုန္းခ်လိုက္မွာကို ကြၽန္ေတာ္အရမ္းစိုးရိမ္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔က "ကြၽန္ေတာ္တို႔အဆင္သင့္ မျဖစ္ေသးဘူး။ တစ္လေနၿပီးမွ ကြၽန္ေတာ္တို႔နဲ႔ျပန္ဆက္သြယ္ပါ"လို႔ ေျပာခဲ့တယ္။ ဒါဟာ သတင္းေကာင္းတစ္ခုပါ။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ေဆာ့ဝဲလ္ကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ေရးလို႔ မၿပီးေသးလို႔႔ပါပဲ။ အဲဒီအခ်ိန္ကစၿပီး ေက်ာင္းျပင္ပအလုပ္ေလးတစ္ခုနဲ႔ ေန႔ေနညည ကြၽန္ေတာ္အလုပ္လုပ္ခဲ့တယ္။ အဲဒီအတြက္နဲ႔ ကြၽန္ေတာ္ရဲ႕ေက်ာင္းသားဘဝကို ရပ္စဲခဲ့ၿပီး ေဆာ့ဝဲလ္ကုမၸဏီဆီလွမ္းတဲ့ မညီညာတဲ့ခရီးကိုစခဲ့တယ္။
What I remember above all about Harvard was being in the midst of so much energy and intelligence. It could be exhilarating, intimidating, sometimes even discouraging, but always challenging. It was an amazing privilege – and though I left early, I was transformed by my years at Harvard, the friendships I made, and the ideas I worked on.
ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဟားဗတ္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ကြၽန္ေတာ့္မွတ္ဥာဏ္ထဲမွာ အားအင္နဲ႔ အသိဥာဏ္ေတြျပည့္ဝေစခဲ့တယ္။ ဟားဗတ္မွာေနထိုင္ရတဲ့ဘဝက လူေတြကိုေပ်ာ္ရႊင္ေစသလို စိတ္ဖိအားေတြလည္း ခံစားေစခဲ့တယ္။ တစ္ခါတေလ စိတ္ပ်က္အားေလ်ာ့ေစေပမယ့္ စိန္ေခၚမႈေတြ အၿမဲျပည့္ဝေစခဲ့တယ္။ ဟားဗတ္မွာေနရတဲ့ဘဝက အထူးအခြင့္အေရးပဲ.... ကြၽန္ေတာ္ကေစာၿပီး ခဲြထြက္သြားခဲ့ေပမယ့္ ဒီေနရာမွာ ကြၽန္ေတာ္ေတြ႔ႀကံဳခဲ့ရတဲ့ အေတြ႔အႀကံဳ၊ ခင္မင္ရင္းႏွီးခဲ့တဲ့ မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္း၊ ဒီေနရာမွာ ေတြးေတာႀကံဆခဲ့တာေတြက ကြၽန္ေတာ့္ကိုလံုးဝ ေျပာင္းလဲေစခဲ့တယ္။
But taking a serious look back … I do have one big regret.
ဒါေပမယ့္ အခုခ်ိန္မွာ အတိတ္ကို ေသခ်ာျပန္စဥ္းစားၾကည့္လိုက္ရင္ ကြၽန္ေတာ့္ကို ေနာင္တႀကီးႀကီးမားမား ရေစတဲ့ အရာတစ္ခုရွိခဲ့တယ္။
I left Harvard with no real awareness of the awful inequities in the world – the appalling disparities of health, and wealth, and opportunity that condemn millions of people to lives of despair.
ဟားဗတ္ကို ကြၽန္ေတာ္ထြက္ခြါခဲ့တုန္းက ဒီေလာကႀကီး လံုးဝမတရားဘူးဆိုတာကို ကြၽန္ေတာ္မသိခဲ့ဘူး။ လူေတြရဲ႕ က်န္းမာေရး၊ ၾကြယ္ဝခ်မ္းသာမႈနဲ႔ အခြင့္အေရးေတြရဲ႕ မညီမွ်ျခင္းက ေၾကာက္ခမန္းလိလိပါပဲ။ အဲဒီအရာေတြက လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မဲ့တဲ့ ဘဝေရာက္ေအာင္ တြန္းပို႔ႏိုင္ခဲ့တယ္။
I learned a lot here at Harvard about new ideas in economics and politics. I got great exposure to the advances being made in the sciences.
ဟားဗတ္မွာ စီးပြါးေရးဆိုင္ရာ၊ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ အေတြးအေခၚေတြ ကြၽန္ေတာ္အမ်ားႀကီး သင္ယူခဲ့တယ္။ သိပၸံနည္းပညာရဲ႕ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကိုလည္း ကြၽန္ေတာ္နားလည္ခဲ့တယ္။
But humanity’s greatest advances are not in its discoveries – but in how those discoveries are applied to reduce inequity. Whether through democracy, strong public education, quality health care, or broad economic opportunity – reducing inequity is the highest human achievement.
ဒါေပမယ့္ လူသားေတြရဲ႕ အႀကီးမားဆံုးတိုးတက္မႈက ဒီပညာရပ္ေတြကို ရွာေဖြႏုိင္ခဲ့လို႔မဟုတ္ဘူး။ ဒီအရာေတြက လူသားေတြရဲ႕ မညီမွ်မႈေတြကို ေလ်ာ့နည္းေအာင္ အကူအညီေပးႏိုင္လို႔ျဖစ္တယ္။ ဘယ္လိုနည္းမ်ဳိးျဖစ္ျဖစ္ -- ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံ၊ ျပည့္ဝတဲ့ပညာေရး၊ အရည္အခ်င္းစစ္မီတဲ့ က်န္းမာေရး၊ ၿပီးေတာ့ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္တဲ့ စီးပြါးေရးအခြင့္အေရး စတာေတြက မညီမွ်မႈေတြကို ေလ်ာ့နည္းေစတဲ့ လူသားေတြရဲ႕ ေအာင္ျမင္မႈတစ္ရပ္ျဖစ္တယ္။
I left campus knowing little about the millions of young people cheated out of educational opportunities here in this country. And I knew nothing about the millions of people living in unspeakable poverty and disease in developing countries.
ေက်ာင္းဝင္းကေန ကြၽန္ေတာ္ခဲြထြက္ခဲ့တဲ့အခ်ိန္ ဒီႏိုင္ငံမွာ ပညာသင္ဖို႔ အခြင့္အလမ္းနည္းတဲ့ လူငယ္ေတြ သန္းေပါင္းမ်ားစြာ ရွိေနတယ္ဆိုတာကို ကြၽန္ေတာ္လံုးဝမသိခဲ့ဘူး။ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ဆဲႏိုင္ငံေတြမွာ လူေတြဟာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာမျပႏိုင္တဲ့ ဆင္းရဲမဲြေတမႈနဲ႔ ေရာဂါဘယေတြၾကားမွာ ရွင္သန္ေနရတယ္ဆိုတာကိုလည္း ကြၽန္ေတာ္မသိခဲ့ဘူး။
It took me decades to find out.
ဆယ္စုႏွစ္ၾကာမွ ဒီအရာေတြကို ကြၽန္ေတာ္သိရွိ နားလည္ခဲ့ရတယ္။
You graduates came to Harvard at a different time. You know more about the world’s inequities than the classes that came before. In your years here, I hope you’ve had a chance to think about how – in this age of accelerating technology – we can finally take on these inequities, and we can solve them.
ဒီေန႔မွာေရာက္ရွိလာၾကတဲ့ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေတြ ခင္ဗ်ားတို႔နဲ႔ကြၽန္ေတာ္က မတူတဲ့ေခတ္ကာလမွာ ဟားဗတ္ကိုေရာက္ခဲ့ၾကတယ္။ ခင္ဗ်ားတို႔က အရင္ေက်ာင္းသားေတြထက္ ေလာကႀကီးရဲ႕မတရား၊ မညီမွ်တာေတြကို ပိုနားလည္ၾကလိမ့္မယ္။ ဟားဗတ္မွာ ခင္ဗ်ားတို႔ ပညာသင္ၾကားဆဲကာလမွာ ကိစၥတစ္ရပ္ကို ခင္ဗ်ားတို႔ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကမယ္လို႔ ကြၽန္ေတာ္ေမွ်ာ္လင့္တယ္။ အဲဒီအရာက ေခတ္သစ္နည္းပညာေတြနဲ႔ အလွ်င္အျမန္ တိုးတက္ေနတဲ့ေခတ္မွာ ဒီလိုမညီမွ်မႈေတြကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဘယ္လိုရင္ဆိုင္မလဲ? ဘယ္လိုေျဖရွင္းမလဲ ဆိုတာပဲျဖစ္တယ္။
Imagine, just for the sake of discussion, that you had a few hours a week and a few dollars a month to donate to a cause – and you wanted to spend that time and money where it would have the greatest impact in saving and improving lives. Where would you spend it?
ေဆြးေႏြးရလြယ္ကူေအာင္ ဒီလိုစိတ္ကူးၾကည့္ရေအာင္ .... တကယ္လို႔ အပတ္စဥ္တိုင္း ခင္ဗ်ားရဲ႕ အခ်ိန္အနည္းငယ္နဲ႔ လစဥ္လတိုင္း ေငြတခ်ဳိ႕ကိုခင္ဗ်ားလွဴတန္းမယ္။ ဒီအခ်ိန္၊ ဒီေငြေတြကို လူမႈကယ္ဆယ္ေရးနဲ႔ ေျပာင္းလဲတိုးတက္ေရး အေထာက္အကူအျပဳဆံုး ေနရာမွာသံုးဖို႔ ခင္ဗ်ားေမွ်ာ္လင့္ခဲ့မယ္ဆိုရင္ ဘယ္လိုေနရာမ်ဳိးကို ခင္ဗ်ားေရြးခ်ယ္မလဲ?
For Melinda and for me, the challenge is the same: how can we do the most good for the greatest number with the resources we have.
Melinda (ဘီလ္ဂိတ္ရဲ႕ဇနီး)နဲ႔ကြၽန္ေတာ္လည္း ဒီလိုျပႆနာကို ရင္ဆိုင္ခဲ့ရတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ပိုင္ဆိုင္တဲ့ ပစၥည္းဥစၥာေတြကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ဘယ္လိုလုပ္မွ ပိုအေထာက္အကူျပဳႏိုင္မလဲ?
During our discussions on this question, Melinda and I read an article about the millions of children who were dying every year in poor countries from diseases that we had long ago made harmless in this country. Measles, malaria, pneumonia, hepatitis B, yellow fever. One disease I had never even heard of, rotavirus, was killing half a million kids each year – none of them in the United States.
ဒီျပႆာနာကို ေဆြးေႏြးေနတဲ့အေတာအတြင္း Melindaနဲ႔ကြၽန္ေတာ္ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ကို ဖတ္မိတယ္။ အဲဒီေဆာင္းပါးက ဆင္းရဲတဲ့ႏိုင္ငံေတြက ကေလးငယ္ေတြဟာ အေမရိကန္မွာ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေတြထဲက အႏၱရာယ္မရွိႏိုင္ေတာ့ဘူးလို႔ သတ္မွတ္ထားတဲ့ေရာဂါေတြနဲ႔ ႏွစ္စဥ္သန္းေပါင္းမ်ားစြာ ေသဆံုးေနၾကတယ္။ ဝက္သက္ေရာဂါ၊ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ၊ အဆုတ္ေရာဂါ၊ အသဲေရာင္ေရာဂါ၊ အသားဝါေရာဂါနဲ႔ ကြၽန္ေတာ္လံုးဝ မၾကားခဲ့ဖူးတဲ့ လွည့္ပတ္ေရာဂါပိုးေၾကာင့္ ကေလးငယ္(၅)သိန္းေလာက္က ႏွစ္စဥ္ေသဆံုးေနရတယ္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာေတာ့ ေသဆံုးမႈလံုးဝမရွိခဲ့ဘူး။
We were shocked. We had just assumed that if millions of children were dying and they could be saved, the world would make it a priority to discover and deliver the medicines to save them. But it did not. For under a dollar, there were interventions that could save lives that just weren’t being delivered.
ကြၽန္ေတာ္တို႔ အရမ္းတုန္လႈပ္သြားခဲ့တယ္။ ကေလးငယ္သန္းေပါင္းမ်ားစြာက ေသမင္းလက္က လြတ္ဖို႔ရုန္းကန္ေနၾကတယ္။ သူတို႔ဟာ ကယ္တင္ႏိုင္သူေတြျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူတို႔ကိုကယ္တင္ဖို႔ ကမာၻႀကီးက ဦးစားေပးေဆာင္ရြက္သင့္တယ္လို႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ထင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ထင္သလိုမျဖစ္ခဲ့ဘူး။ (၁)ေဒၚလာ တန္ဖိုးေတာင္မရွိတဲ့ အသက္ကယ္ေဆးေတြကို သူတို႔လက္ထဲအေရာက္ မပို႔ႏိုင္ခဲ့ၾကဘူး။
If you believe that every life has equal value, it’s revolting to learn that some lives are seen as worth saving and others are not. We said to ourselves: "This can’t be true. But if it is true, it deserves to be the priority of our giving."
တကယ္လို႔ သက္ရွိတိုင္းညီမွ်တယ္လို႔ ခင္ဗ်ားယံုၾကည္တယ္ဆိုရင္ တခ်ဳိ႕သက္ရွိေတြ ကယ္တင္ခံေနရခ်ိန္မွာ တခ်ဳိ႕သက္ရွိေတြ လက္လြတ္ဆံုး႐ႈံးခံေနရတယ္ဆိုတာကို ခင္ဗ်ားဘယ္လိုနည္းနဲ႔မွ လက္ခံႏိုင္မွာမဟုတ္ဘူး။ "ဒါဟာမျဖစ္ႏိုင္ဘူး။ တကယ္ျဖစ္ခဲ့ရင္ေတာင္ ဒါဟာကြၽန္ေတာ္တို႔ ႀကိဳးစားလုပ္ကိုင္ရမဲ့ ဦးစားေပးအရာျဖစ္တယ္"လို႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေျပာမိတယ္။
So we began our work in the same way anyone here would begin it. We asked: "How could the world let these children die?"
ဒါေၾကာင့္ လူတိုင္းသိနားလည္ႏိုင္တဲ့လုပ္ရပ္နဲ႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ အလုပ္စလုပ္ခဲ့ၾကတယ္။ "ကေလးငယ္ေတြ ေသသြားမွာကို ေလာကႀကီးက ဒီအတိုင္း လက္ပိုက္ၾကည့္ေနေတာ့မလား?" လို႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ေမးခဲ့တယ္။
The answer is simple, and harsh. The market did not reward saving the lives of these children, and governments did not subsidize it. So the children died because their mothers and their fathers had no power in the market and no voice in the system.
အေျဖက အရမ္းရိုးရွင္းသလို အရမ္းလည္းစူးဝါးေစခဲ့တယ္။ စီးပြါးေရးေစ်းကြက္မွာ ကေလးငယ္ေတြကို ကယ္တင္တဲ့အလုပ္က အက်ဳိးအျမတ္ရတဲ့ အလုပ္မဟုတ္ခဲ့ဘူး။ အစိုးရကလည္း ေထာက္ပံ့ေၾကးေတြ ပံ့ပိုးမွာမဟုတ္ဘူး။ ဒီကေလးငယ္ေတြ ေသဆံုးရတာကလည္း သူ႔မိဘေတြက စီးပြါးေရးနယ္ပယ္မွာ ေနရာမရွိလို႔၊ ႏိုင္ငံေရးမွာ အသံထြက္ႏိုင္ေလာက္တဲ့ အင္အားမရွိလို႔ျဖစ္တယ္။
But you and I have both.
ဒါေပမယ့္ ခင္ဗ်ားနဲ႔ကြၽန္ေတာ္က စီးပြါးေရးမွာေရာ ႏိုင္ငံေရးမွာပါ အင္အားရွိတယ္။
ဆက္ပါဦးမည္။
