အမ်ိဳးသားရင္ၾကားေစ့ေရး ဆိုရာ၀ယ္(ေနာက္ဆံုးပိုင္း)

ဒီ လိ ု နဲ႕ အခ်ိ န္ ေတြၾကာလာတဲ့ အခါမွ ာ ပဋိ ပကၡ ဆက္ ျဖစ္ ေနရတာဟာ ေပးဆပ္ ရတာ သိ ပ္ ၾကီ းလြန္ းတဲ့ အေျခအေန ႏွ စ္ ဘက္ စလံ ု းမွ ာ ျဖစ္ လာပါတယ္ ။ ပဋိ ပကၡ စတင္ ျဖစ္ ပြားစဥ္ က ရည္ မွ န္ းခ်က္ ေတြကလဲ အသြင္ ေျပာင္ းလဲလာပါတယ္ ။ အမ်ားစု ကလဲ ေထာက္ ခံ အားေပးမွ ဳေလ်ာ့ က်လာပါတယ္ ။ အဲဒီ မွ ာတင္ ဒီ ၤပဋိ ပကၡ ကိ ု ဘယ္ လိ ု အဆံ ု းသတ္ သင္ ့ သလဲ၊ ဘယ္ လိ ု အေပးအယူ လု ပ္ သင္ ့ သလဲဆိ ု တာ ႏွ စ္ ဘက္ စလံ ု းက စဥ္ းစားလာၾကပါေတာ့ တယ္ ။ ဒီ လိ ု ျဖစ္ လာတဲ့ အေျခအေနကိ ု conflict de-escalation အဆင္ ့ လိ ု ႕ သတ္ မွ တ္ ၾကပါတယ္ ။ ဥပမာ- ေတာင္ အာဖရိ က သမၼ တ de Klerk ဟာ အမ်ိ ဳးသားပါတီ နဲ႕ ေတာင္ အာဖရိ က လူ ျဖဴမ်ားရဲ႕ ရည္ မွ န္ းခ်က္ ေတြကိ ု ျပန္ လည္ ျပဳျပင္ ျပီ း၊ ႏိ ု င္ ငံ သစ္ ကိ ု ျပန္ လည္ တည္ ေထာင္ ဖိ ု ႕အတြက္ ကနဦ းဒီ မိ ု ကေရစီ ေျပာင္ းလဲမွ ု ျဖစ္ စဥ္ အေနနဲ႕ incumbent-led caretaker government ကိ ု စတင္ ခဲ့ ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင္ ့ လဲ ဒိ ု င္ ယာေလာ့ ခ္ နဲ႕ ပဋိ ပကၡ ေျဖရွ င္ းမွ ဳ
(conflict/ dispute settlement) အဆင္ ့ ကိ ု ထပ္ ေရာက္ သြားျပီ း၊ ပဋိ ပကၡ ျဖစ္ ပြားျပီ းေနာက္ ပိ ု င္ း ျငိ မ္ းခ်မ္ းေရးတည္ ေဆာက္ မွ ဳနဲ႕ အမ်ိ ဳးသား ရင္ ၾကားေစ့ ေရးျဖစ္ စဥ္ ေတြ ေပၚထြက္ လာခဲ့ တာ ျဖစ္ ပါတယ္ ။ ေတာင္ အာဖရိ ကႏိ ု င္ ငံ က အမ်ိ ဳူ သားရင္ ၾကား ေစ့ ေရးျဖစ္ စဥ္ အျပင္ တျခားအမ်ိ ဳးသားရင္ ၾကားေစ့ ေရးျဖစ္ စဥ္ မ်ားျဖစ္ တဲ့ အာဂ်င္ တီ းနား၊ ခ်ီ လီ ၊ ဥ႐ု ေဂြး၊ El Salvador၊ Guatemala၊ ခ်က္ ကိ ု စလိ ု ဗက္ ကီ းယား၊ အယ္ လ္ ေဘးနီ းယား၊ ဘူ လ္ ေဂးရီ းယား၊
႐ိ ု ေမးနီ းယား၊ ပိ ု လန္ ၊ ဟန္ ေဂရီ ၊ ဂ်ာမဏီ နဲ႕ စပိ န္ ႏိ ု င္ ငံ မ်ားမွ ာလဲ အမ်ိ ဳးသားရင္ ၾကားေစ့ ေရးျဖစ္ စဥ္ ဆိ ု တာ conflict de-escalation (သိ ု ႕မဟု တ္)conflict settlement အဆင္ ့ ေတြေနာက္ ပိ ု င္ းမွ ာမွ ျငိ မ္ းခ်မ္ းေရးတည္ ေဆာက္ မွ ဳနဲ႕အတူ တြဲဖက္ ေပၚလာတာ ျဖစ္ ပါတယ္ ။ ဒီ အဆင္ ့ ဆင္ ့ ေတြဟာ အဆင္ ့ လိ ု က္ ျဖစ္ ေပမယ္ ့ တခ်ိ ဳ႕အဆင္ ့ ေတြမွ ာ ရပ္ တန္ ႕ေနတာမ်ိ ဳး၊ ေနာက္ ျပန္ ဆု တ္ သြားျပီ းမွ အရွ ိ န္ ယူ ျပီ း တဆင္ ့ ျပန္ တက္ တာမ်ိ ဳးေတြလဲ ရွ ိ တတ္ ပါတယ္ ။ ဘယ္ လိ ု ပဲျဖစ္ ျဖစ္ conflict de-escalation မျဖစ္
ျပီ းသေ႐ြ႕ စစ္ မွ န္ တဲ့ အမ်ိ ဳးသားရင္ ၾကားေစ့ ေရးဆိ ု တာ ျဖစ္ ေပၚလာမွ ာ မဟု တ္ ပါဘူ း။ အခု ဆက္ လက္ ျပီ း ျမန္ မာ့ အေရးမွ ာ လတ္ တေလာ အလြန္ ေရပန္ းစားေနတဲ့ အမ်ိ ဳးသားရင္ ၾကားေစ့ ေရးဆိ ု တဲ့ စကားလံ ု းဟာ လက္ ရွ ိ အေျခအေန၊ အခ်ိ န္ အခါနဲ႕ ကိ ု က္ ညီ မွ ဳ ရွ ိ မရွ ိ ဆိ ု တာကိ ု ဆက္ လက္ တင္ ျပပါမယ္ ။ ျမန္ မာ့ အေရးျမန္ မာႏိ ု င္ ငံ မွ ာ သက္ ဦ းဆံ ပိ ု င္ ဘု ရင္ စနစ္ က်င္ ့ သံ ု းခဲ့ စဥ္ တု န္ းက စနစ္ ေၾကာင္ ့ ျဖစ္ ပြားခဲ့ တဲ့ ပဋိ ပကၡ ေတြ ရွ ိ ပါတယ္ ။ ဒါေတြဟာ ဗမာလူ မ်ိ ဳးစု နဲ႕ မြန္ လူ မ်ိ ဳးစု အၾကား၊ ဗမာလူ မ်ိ ဳးစု နဲ႕ ရွ မ္ းလူ မ်ိ ဳးစု အၾကား၊ ဗမာလူ မ်ိ ဳးစု နဲ႕ ရခိ ု င္ လူ မ်ိ ဳးစု အၾကားမွ ာ ျဖစ္ ပြားတဲ့ ပဋိ ပကၡ ေတြမဟု တ္ ပါဘူ း။ ေရွ းေခတ္ တပ္ မေတာ္ ေတြရဲ႕ ဖြဲ႕စည္ းပံ ု စနစ္ ၊ တပ္ မေတာ္ ေတြကိ ု အာဏာတပ္ မက္ တဲ့ ဘု ရင္ ေတြက ကိ ု ယ္ လိ ု ရာဆြဲယူ အသံ ု းခ်လိ ု ႕ ရႏိ ု င္ တဲ့ သက္ ဦ းဆံ ပိ ု င္ ဘု ရင္ စနစ္ ေတြေၾကာင္ ့ အိ မ္ ၾကက္ ခ်င္ းအိ ု းမဲသု တ္ အခြပ္ ခံ ခဲ့ ရတာ ျဖစ္ ပါတယ္ ။ နယ္ ခ်ဲ႕ေခတ္ ေရာက္ ေတာ့ လဲ ဒီ အတိ ု င္ းပါပဲ။ တိ ု င္ းရင္ းသားစည္ းလံ ု းညီ ညြတ္ ေရးဟာ နယ္ ခ်ဲ႕စနစ္ ရဲ႕ အု ပ္ ခ်ဳပ္ ေရး ယႏၱ ရားတည္ တံ ့ ခိ ု င္ မာမွ ဳကိ ု ျခိ မ္ းေခ်ာက္ ႏိ ု င္ တဲ့ အႏၱ ရာယ္ ျဖစ္ တာေၾကာင္ ့ နယ္ ခ်ဲ႕စနစ္ က ေသြးခြဲအု ပ္ ခ်ဳပ္ မွ ဳေတြ ျပဳလု ပ္ ထားခဲ့ ပါတယ္ ။ လြတ္ လပ္ ေရးရျပီ းခ်ိ န္ ေရာက္ တဲ့ အခါက်ေတာ့ လဲ စစ္ မွ န္ တဲ့ အမ်ိ ဳးသားရင္ ၾကားေစ့ ေရး လု ပ္ ရမယ္ ့ အေျခအေန ေရာက္ ခ်ိ န္ မွ ာမွ အေထြေထြ ျပႆနာမ်ိ ဳးစံ ု ေၾကာင္ ့ ျမန္ မာ့ ေျမဟာ စစ္ တလင္ းျပင္ ျဖစ္ ခဲ့ ရျပန္ ပါတယ္ ။ စစ္ တလင္ းျပင္ ေျမမွ ာ ႏိ ု င္ ငံ ေတာ္ ကာကြယ္ ေရးအင္ အားစု ျဖစ္ တဲ့ တပ္ မေတာ္ ရဲ႕ အခန္ းက႑က တစတစ ၾကီ းထြားလာတတ္ တာ ထံ ု းစံ ပါပဲ။ လူ ႕သေဘာသဘာ၀ဆိ ု တာက ေနရာေပးလြန္ းတာခံ ရရင္ သူ ဟာ မရွ ိ မျဖစ္ အေရးပါေနတယ္ လိ ု ႕ ခံ စားရတတ္ ပါတယ္ ။ အဲဒီ အခါမွ ာ စိ တ္ သေဘာထားမွ န္ သူ က လု ပ္ စရာရွ ိ တာ ဆက္ လု ပ္ ျပီ း၊ စိ တ္ သေဘာထား မျပည္ ့ သူ က လု ပ္ ပိ ု င္ ခြင္ ့ ကိ ု လိ ု တာထက္
တိ ု းခ်ဲ႕လာတတ္ ပါတယ္ ။ ျမန္ မာ့ တပ္ မေတာ္ ေရးရာမွဒီ အတိ ု င္ းျဖစ္ ခဲ့ ေတာ့ တာပါပဲ။ ျမန္ မာ့ တပ္ မေတာ္ ရဲ႕ အဲဒီ ေခတ္ က ေခါင္ းေဆာင္ ေတြက စိ တ္ ထားမမွ န္ ပါဘူ း။ ျပည္ တြင္ းစစ္ အရွ ိ န္ ေၾကာင္ ့ တပ္ မေတာ္ ရဲ႕ အခန္ းက႑တိ ု းျမင္ ့ လာမွ ဳကိ ု အခြင္ ့ ေကာင္ းယူ ျပီ း၊ ႏိ ု င္ ငံ ေတာ္ ကာကြယ္ ေရး အင္ အားစု အဆင္ ့ ကေန ႏိ ု င္ ငံ ေတာ္ ရဲ႕ ႏိ ု င္ ငံ ေရးဦ းေဆာင္ မွ ဳအခန္ းက႑ကိ ု တိ ု းျမွ င္ ့ ေနရာယူ ပါေတာ့ တယ္ ။ ဒီ လိ ု တိ ု းျမင္ ့ ေနရာယူ လာမွ ဳမွ ာလဲ ျပည္ သူ လူ ထု အက်ိ ဳးကိ ု ဦ းတည္ တဲ့ ႏိ ု င္ ငံ ေရးဦ းေဆာင္ မွ ဳကိ ု ျပဳလု ပ္ ျခင္ းမရွ ိ တာေၾကာင္ ့ အစိ ု းရ၊ တပ္ မေတာ္ ၊ ျပည္ သူ ဆိ ု တဲ့ ႏိ ု င္ ငံ တခု မွ ာ အေရးၾကီ းတဲ့ ၾတိ ဂံ သ႑ာန္ ျဖစ္ တည္ မွ ဳက ပ်က္ သြားပါတယ္ ။ အစိ ု းရေနရာကိ ု တပ္ မေတာ္ က အျပီ းအပိ ု င္ ရယူ လိ ု က္ ပါတယ္ ။ ျပည္ သူ အက်ိ ဳးစီ းပြားနဲ႕ တိ ု က္ ရိ ု က္ ဆန္ ႕က်င္ တဲ့ လု ပ္ ရပ္ ေတြေၾကာင္ ့ ျပည္ သူ နဲ႕ ဆန္ ႕က်င္ ဘက္ ျဖစ္ လာပါတယ္ ။ ျပည္ သူ နဲ႕ စစ္ အစိ ု းရအၾကားက ပဋိ ပကၡ ေတြ ပိ ု မိ ု ျပင္ းထန္ လာပါတယ္ ။ စစ္ အာဏာရွ င္ ကိ ု ေတာ္ လွ န္ တဲ့ လူ တန္ းစားတရပ္ ထြက္ ေပၚလာပါတယ္ ။ အေျမာ္ အျမင္ ရွ ိ တဲ့ ေတာ္ လွ န္ ေရးေခါင္ းေဆာင္ မ်ား ဦ းေဆာင္ တဲ့ လူ မ်ိ ဳးစု ေတြအခ်င္ းခ်င္ းအၾကား ညီ ညြတ္ မွ ဳကိ ု တည္ ေဆာက္ ႏိ ု င္ လာတာနဲ႕အမွ ် ဘံ ု ရန္ သူ ကိ ု ဆန္ ႕က်င္ တဲ့ လု ပ္ ငန္ းစဥ္ ေတြ ထြက္ ေပၚလာပါတယ္ ။ လြတ္ လပ္ ေရးရျပီ းစဥ္ ကာလကေန ၁၉၈၈ ခု ႏွ စ္ အထိ ကာလတေလွ ်ာက္ မွ ာ ျမန္ မာ့ တပ္ မေတာ္ နဲ႕ လူ မ်ိ ဳးစု စစ္ တပ္ ေတြအၾကား၊ ျမန္ မာ့ တပ္ မေတာ္ နဲ႕ ျပည္ သူ လူ ထု အက်ိ ဳးကိ ု ဦ းစားေပးစဥ္ းစားတဲ့ ေျမေပၚေျမေအာက္ အဖြဲ႕အစည္ းေတြအၾကားမွ ာ စစ္ ေရးတိ ု က္ ပြဲ၊ ႏိ ု င္ ငံ ေရးတိ ု က္ ပြဲေတြ အမ်ားအျပားေပၚထြက္ ခဲ့ ပါတယ္ ။ ပဋိ ပကၡ ေတြဟာ conflict emergence အဆင္ ့ ကိ ု ေရာက္ သြားလိ ု က္ ၊ conflict escalation အဆင္ ့ ကိ ု ဆက္ မတက္ သြားပဲ ရပ္ တန္ ႕ေနလိ ု က္ ၊ ရံ ဖန္ ရံ ခါမွ ာလဲ latent conflict အဆင္ ့ ကိ ု ျပန္ က်သြားလိ ု က္ နဲ႕ ျဖစ္ ေနခဲ့ ပါတယ္ ။ အခု က်ြန္ မ ဆန္ းစစ္ ခ်က္ က
တမ်ိ ဳးသားလံ ု အဆင္ ့ ၊ တႏိ ု င္ ငံ လံ ု းအဆင္ ့ ကိ ု ေျပာေနတာျဖစ္ ပါတယ္ ။ လူ မ်ိ ဳးစု တစု ခ်င္ းအလိ ု က္ သီ းျခားဆန္ းစစ္ မယ္ ဆိ ု ရင္ ေတာ့ အသြင္
သဏၭ ာန္ က တမ်ိ ဳးျဖစ္ ပါလိ မ္ ့ မယ္ ။ဒီ လိ ု နဲ႕ ၁၉၈၈ ခု ၊ ဖု န္ းေမာ္ အေရးအခင္ းဟာ ျပည္ သူ လူ ထု နဲ႕ အာဏာရွ င္ အစိ ု းရအၾကားမွ ာ ရွ ိ ေနခဲ့ တဲ့
latent conflicts ေတြအားလံ ု းကိ ု ေဖာက္ ခြဲပစ္ လိ ု က္ တဲ့ triggering event ျဖစ္ သြားခဲ့ ပါတယ္ ။ အဲဒီ မွ ာတင္ conflict emergence အဆင္ ့ ျဖစ္ သြားျပီ း၊ conflict escalation အဆင္ ့ အထိ ၾကီ းထြားသြားခဲ့ ပါတယ္ ။ ဒီ ပဋိ ပကၡ ဟာ တစတစနဲ႕ ဆက္ ျပီ း ၾကီ းထြားလာလိ ု က္ တာ ႏွ စ္ ဘက္ စလံ ု းေျခကု န္ လက္
ပမ္ းက်တဲ့ အဆင္ ့ (stalemate) ကိ ု ေရာက္ လု နီ းနီ း ျဖစ္ ခဲ့ ပါတယ္ ။ စစ္ အာဏာရွ င္ ဘက္ ကေန အမ်ိ ဳးသားညီ လာခံ ကိ ု ရပ္ တန္ ႕ထားရျပီ း၊ အတိ ု က္ အခံ ေတြဘက္ ကလဲ မာနယ္ပေလာက်ျပီ း ေနာက္ ပိ ု င္ း စစ္ ေရး၊ ႏိ ု င္ ငံ ေရးက်ဆင္ းလာတဲ့ အေျခအေနကိ ု ေခၚဆိ ု တာျဖစ္ ပါတယ္ ။ ဒါေပမယ္ ့ ႏွ စ္ ဘက္ စ
လံ ု းက မရွ ံ ဳးမႏိ ု င္ အေျခအေနကေန conflict de-escalation အဆင္ ့ ကိ ု ဆက္ သြားဖိ ု ႕ အေကာင္ အထည္ ေဖာ္ မွ ဳေတြ မရွ ိ ခဲ့ ပါဘူ း။ ဒီ အေျခအေနမွ ာ ႏွ စ္ ေပါင္ းမ်ားစြာရွ ိ ေနျပီ းမွ အတိ ု က္ အခံ ဘက္ ကလဲ ႏိ ု င္ ငံ တကာစစ္ မ်က္ ႏွ ာနဲ႕ ထိ ု းစစ္ ျပန္ ဆင္ လာခဲ့ သလိ ု ၊ စစ္ အာဏာရွ င္ ဘက္ ကလဲ လမ္ းျပေျမပံ ု ခု နစ္ ဆင္ ့ နဲ႕ ေအာင္ ပြဲရယူ ဖိ ု ႕ ျပန္ ျပီ း ၾကိ ဳးစားလာၾကပါတယ္ ။ Conflict escalation အဆင္ ့ ကိ ု ျပန္ ေရာက္ သြားတာ ျဖစ္ ပါတယ္ ။ ဒါေပမယ္ ့ အတိ ု က္ အခံ မ်ားရဲ႕ ႏိ ု င္ ငံ တကာထိ ု းစစ္ ျဖစ္ တဲ့ ကု လသမဂၢ လံ ု ျခံ ဳေရးေကာင္ စီ အေရးယူ မွ ဳ မေပါက္ ေျမာက္ လာတဲ့ အခါက်ေတာ့ ႏွ စ္ ဘက္ အၾကား ပဋိ ပကၡ ဟာ latent conflict အဆင္ ့ အထိ ျပန္ ေလ်ာ့ က်သြားပါတယ္ ။ ဒီ အေျခအေနမွ ာပဲ ေလာင္ စာဆီ ေစ်းႏွ ု န္ းတက္ မွ ဳနဲ႕ ပခု ကၠ ဴသံ ဃာေတာ္ မ်ား ႐ိ ု က္ ႏွ က္ ခံ ရမွ ဳေတြဟာ conflict emergence အဆင္ ့ ကိ ု ျဖစ္ ေစခဲ့ တဲ့ triggering events ေတြပဲျဖစ္ ပါတယ္ ။ အဲဒီ ကေန အရွ ိ န္ ယူ ျပီ း conflict escalation အဆင္ ့ ျဖစ္ တဲ့ ေရႊ ၀ါေရာင္ ေတာ္ လွ န္ ေရးၾကီ း ေပၚထြက္ လာခဲ့ ပါတယ္ ။ အတိ ု က္ အခံ ေတြဘက္ ကသာ လူ ထု တိ ု က္ ပြဲအတြက္ ၾကိ ဳတင္ ျပင္ ဆင္ ထားမွ ဳ၊ ႏိ ု င္ ငံ တကာအေပၚမွ ာ အလြန္ အကၽြံ အားကိ ု းမွ ဳနဲ႕ အခ်ိ န္ အခါမဟု တ္ ပဲ ေခၚဆိ ု ထားခဲ့ တဲ့ ဒိ ု င္ ယာေလာ့ ခ္ ဆိ ု တာ မရွ ိ ထားခဲ့ ရင္ ဒီ လိ ု အေျခအေနမ်ိ ဳးဆိ ု တာ အတိ ု က္ အခံ ဦ းေဆာင္ တဲ့ ၾကားျဖတ္ အစိ ု းရ (သိ ု ႕မဟု တ္ ) ပါ၀ါရွ ယ္ ယာ ၾကားျဖတ္ အစိ ု းရ ဖြဲ႕စည္ းျခင္ း၊ ဒိ ု င္ ယာေလာ့ ခ္ ျပဳလု ပ္ ျခင္ း၊ ေရြးေကာက္ ပြဲက်င္ းပျခင္ း၊ တိ ု င္ းျပည္ တည္ ေဆာက္ မွ ဳနဲ႕ အမ်ိ ဳးသားရင္ ၾကားေစ့ ေရးျဖစ္ စဥ္ စတင္ ျခင္ း လု ပ္ ငန္ းစဥ္ အဆင္ ့ ဆင္ ့ ကိ ု ဆက္ တက္ သြားလိ ု ႕ ရတဲ့ အေျခအေနမ်ိ ဳးျဖစ္ ပါတယ္ ။ ဒါေပမယ္ ့ ပထမဆံ ု းလု ပ္ ရမယ္ ့ အလု ပ္ ကိ ု ေက်ာ္ ျပီ း နအဖကေန ဒိ ု င္ ယာေလာ့ ခ္ ေခၚမေယာင္ အသံ ထြက္ လာခဲ့ ပါတယ္ ။ ဒါကိ ု ဒိ ု င္ ယာေလာ့ ခ္ ျဖစ္ သြားႏိ ု င္ လား၊ မျဖစ္ သြားႏိ ု င္ ဘူ းလားဆိ ု တဲ့ အေျခအေနနဲ႕ အခ်ိ န္ အခါကိ ု မသံ ု းသပ္ ခဲ့ တဲ့ အတိ ု က္ အခံ ႏိ ု င္ ငံ ေရးအဖြဲ႕ေတြကလဲ ေထာက္ ခံ ၾကိ ဳဆိ ု ၾကပါေတာ့ တယ္ ။ အဲဒီ မွ ာတင္ ကိ ု ယ္ ့ လက္ နက္ ဟာ တဘက္ က ရန္ သူ ရဲ႕ လက္ နက္ ျဖစ္ သြားပါတယ္ ။ ဒါကိ ု ပဲ အသံ ု းခ်ျပီ း နအဖစစ္ အာဏာရွ င္ ဘက္ ကလဲ conflict escalation အဆင္ ့ မွ ာ သူ တိ ု ႕ဘက္ က အႏိ ု င္ ရေရးအတြက္ လမ္ းျပေျမပံ ု အဆင္ ့ ဆင္ ့ ကိ ု အျမန္ အဆန္ အေကာင္ အထည္ ေဖာ္ ပါေတာ့ တယ္ ။ ဒါကိ ု counter-action လု ပ္ ဖိ ု ႕ အတိ ု က္ အခံ ေတြဘက္ မွ ာ လု ပ္ ငန္ းစဥ္ အဆင္ ့ ဆင္ ့ မရွ ိ ခဲ့ ပါဘူ း။ အဲဒီ မွ ာတင္ ေရႊ ၀ါေရာင္ ေတာ္ လွ န္ ေရးနဲ႕အတူ ျမင္ ့ တက္ လာခဲ့ တဲ့ ျပည္ သူ လူ ထု ရဲ႕ ႏိ ု င္ ငံ ေရး ေရခ်ိ န္ ဟာ ျပန္ ေလ်ာ့ က်သြားပါတယ္ ။ latent conflict အဆင္ ့ ကိ ု ျပန္ ေရာက္ သြားပါတယ္။နအဖဘက္ ကလဲ ဒီ အေျခအေနကိ ု အခြင္ ့ ေကာင္ းယူ ျပီ း လမ္ းျပေျမပံ ု ကိ ု တဆင္ ့ ခ်င္ းဆက္ တိ ု းပါတယ္ ။ ဒါေပမယ္ ့ လဲ စစ္ တပ္ တြင္ းက ၇၅- ၂၅ % နဲ႕ ပတ္ သက္ ျပီ း မေက်လည္ မွ ဳအေျခအေနေတြ၊ လမ္ းျပေျမပံ ု နဲ႕ ပတ္ သက္ ျပီ း လူ ထု ရဲ႕ မေက်နပ္ မွ ဳေတြ၊ ကမၻ ာ့
စီ းပြားေရးပ်က္ ကပ္ ရဲ႕ ဂယက္ ရိ ု က္ မွ ဳေတြ၊ အေထြေထြ ျပႆနာေတြေၾကာင္ ့ ပဋိ ပကၡ အဆင္ ့ ဟာ latent conflict ကိ ု ေက်ာ္ လြန္ ျပီ း၊ ေပါက္ ကြဲလု လု ျဖစ္ လာျပန္ ပါတယ္ ။ ဒီ လိ ု အေျခအေနမွ ာသာ triggering event ျဖစ္ ျပီ း conflict emergence ျဖစ္ လာတဲ့ အခါ conflict escalation အဆင္ ့ ကိ ု ခ်က္ ခ်င္ း
ကူ းေျပာင္ းသြားႏိ ု င္ မယ္ ့ အလားအလာေတြ ရွ ိ ေနပါတယ္ ။ အဲဒီ အဆင္ ့ မွ ာလဲ ပါ၀ါရွ ယ္ ယာၾကားျဖတ္ အစိ ု းရ ေပၚထြက္ လာႏိ ု င္ မယ္ ့ ႏိ ု င္ ငံ ေရးအခင္ းအက်င္ းသ႑ာန္ ေတြ ထြက္ ေပၚေနပါတယ္ ။ ဒီ လိ ု သာျဖစ္ လာခဲ့ ရင္ Initial democratization စတင္ သြားမွ ာျဖစ္ ပါတယ္ ။ ဒီ လိ ု စတင္ ျပီ းမွ ဒိ ု င္ ယာေလာ့ ခ္ ေခၚတာ၊ ေရြးေကာက္ ပြဲျပဳလု ပ္ တာ၊ အမ်ိ ဳးသားရင္ ၾကားေစ့ ေရးျဖစ္ စဥ္ စတင္ တာေတြ ဆက္ တိ ု က္ ျပဳလု ပ္ လိ ု ႕ ရလာပါလိ မ္ ့ မယ္ ။ ဒါေၾကာင္ ့ လက္ ရွ ိ
ႏိ ု င္ ငံ ေရးအေျခအေနဟာ ျမန္ မာႏိ ု င္ ငံ အတြက္ အလြန္ ပဲ အေရးၾကီ းေနတဲ့ အခ်ိ န္ အခါ တခု လိ ု ႕ ဆိ ု ရမွ ာ ျဖစ္ ပါတယ္ ။ ဒီ လိ ု အေျခအေနနဲ႕ အခ်ိ န္ အခါမွ ာ conflict emergence အဆင္ ့ အတြက္ ၊ conflict escalation အဆင္ ့ အတြက္ ၊ ပါ၀ါရွ ယ္ ယာၾကားျဖတ္ အစိ ု းရဖြဲ႕စည္ းႏိ ု င္ ေရး၊ တပ္ မေတာ္ သားမ်ားအား စည္ းရံ ု းေရး စတဲ့ လု ပ္ ငန္ းစဥ္ အမ်ားအျပားကိ ု ႏိ ု င္ ငံ ေရးအခင္ းအက်င္ းသစ္ တခု အေနနဲ႕ အေကာင္ အထည္ ေဖာ္ ေဆာင္ ရြက္ ျပီ း ၾကိ ဳတင္ ျပင္ ဆင္ ရေတာ့ မွ ာ ျဖစ္ ပါတယ္ ။ ဒီ လိ ု ျပင္ ဆင္ မွ ဳေတြ မရွ ိ ရင္ ေရႊ ၀ါေရာင္ ေတာ္ လွ န္ ေရးတု န္ းကလိ ု မ်ိ ဳး ရု တ္ တရက္ ေပးလာတဲ့ အခြင္ ့ အလမ္ းကိ ု လက္ ဆု ပ္ လက္ ကိ ု င္ မယူ လိ ု က္ ႏိ ု င္ သလိ ု မ်ိ ဳး ျဖစ္ သြားမွ ာျဖစ္ ပါတယ္ ။ ဒါေပမယ္ ့ က်ြန္ မတိ ု ႕ ျမန္ မာလူ မ်ိ ဳးေတြရဲ႕ ထူ းျခားဆန္ းၾကယ္ မွ ဳလိ ု ႕ပဲ ေခၚရေလမလား၊ စစ္ အာဏာရွ င္ ဘက္ က ၾကည္ ့ ရင္ ေတာ့ အလြန္ ပင္ ဟာသေျမာက္ စရာေကာင္ းတဲ့ ႏိ ု င္ ငံ ေရးထိ ု းစစ္ ျပက္ လံ ု းတခု လိ ု ႕ပဲ ေခၚရေလမလား မဆိ ု ႏိ ု င္ တဲ့ အမ်ိ ဳးသားရင္ ၾကားေစ့ ေရး အဆိ ု ျပဳခ်က္ ၾကီ း ထြက္ ေပၚလာပါေတာ့ တယ္ ။ အမ်ိ ဳးသားရင္ ၾကားေစ့ ေရးျဖစ္ ရေအာင္
conflict settlement အဆင္ ့ ကိ ု လဲ ေရာက္ ေသးတာ မဟု တ္ ပါ။ အဲဒီ အဆင္ ့ ေ၀းလိ ု ႕ de-escalation အဆင္ ့ ေတာင္ မေရာက္ ေသးပါ။ ေနာက္ ဆံ ု း ႏွ စ္ ဘက္ စလံ ု းက ရွ ံ ဳးေနတဲ့ အေျခအေန (stalemate) အဆင္ ့ မွ ာပင္ မရွ ိ ပါ။ အေသအခ်ာသာေတြးၾကည္ ့ ရင္ conflict emergence အဆင္ ့ နဲ႕ conflict escalation အဆင္ ့ ကိ ု နအဖစစ္ အု ပ္ စု ရဲ႕ လမ္ းျပေျမပံ ု အဆံ ု းမသတ္ ခင္ မွ ာ မတက္ လွ မ္ းႏိ ု င္ ပါက latent conflict အဆင္ ့ မွ ာတင္ ေနာက္ ထပ္
အႏွ စ္ ႏွ စ္ ဆယ္ ေလာက္ ဆက္ ေနရျပီ း အႏိ ု င္ ရအာဏာရွ င္ ျခယ္ လွ ယ္ သမွ်ခံ ၾကရေတာ့ မယ္ ့ အေျခအေနမ်ိ ဳးပါ။ အသီ းဆိ ု တာ သီ းခိ ု င္ းခ်င္ တိ ု င္ းသီ းလိ ု ႕မရသလိ ု အပြင္ ့ ဆိ ု တာကလဲ ပြင္ ့ ခိ ု င္ းတိ ု င္ း ပြင္ ့ လိ ု ႕မရပါ။ Initial democratization အဆင္ ့ ေရာက္ ျပီ းမွ သီ းခိ ု င္ းရတဲ့ ဒိ ု င္ ယာေလာ့ ခ္ ဆိ ု တဲ့ အသီ းကိ ု တိ ု က္ ပြဲကာလမွ ာကတည္ းက အတင္ းသြားသီ းခိ ု င္ းေနခဲ့ လိ ု ႕ ျမန္ မာျပည္ ၾကီ း စစ္ က်ြန္ ဘ၀မွ ာ သက္ ဆိ ု းရွ ည္ ေနရတာလဲ ႏွ စ္ ေပါင္ းမ်ားစြာ ရွ ိ ေနခဲ့ ပါျပီ ။ အခု အမ်ိ ဳးသားရင္ ၾကားေစ့ ေရးဆိ ု တဲ့ အပြင္ ့ ကိ ု လဲ သူ ပြင္ ့ ရမယ္ ့ အခ်ိ န္ လဲမဟု တ္ ၊ အေျခအေနလဲ မဟု တ္ ပဲ သြားပြင္ ့ ခိ ု င္ း၍ မရပါ။ ဘယ္ လိ ု မွ ပြင္ ့ မွ ာဟု တ္ ပါ။ ပြင္ ့ မွ ာမဟု တ္ ပဲ စစ္ အာဏာရွ င္ ေတြအတြက္ လက္ နက္ တခု သြားေရာက္ တပ္ ဆင္ ေပးသလိ ု ပဲ ျဖစ္ လာပါလိ မ္ ့ မယ္ ။ တကယ္ လု ိ ႕ အခ်ိ န္ တခု မွ ာ triggering event တခု ျဖစ္ ပြားလာတဲ့ အခါ ၾကားျဖတ္ အစိ ု းရဖြဲ႕စည္ းေရးအထိ ဦ းတည္ ႏိ ု င္ တဲ့ အေျခအေနတခု ျဖစ္ လာခဲ့ ရင္ အာဏာရွ င္ ေတြက ဒိ ု င္ ယာေလာ့ ခ္ လိ ု ပဲ ဒီ စကားလံ ု းကိ ု ျပန္ အသံ ု းခ်လာမွ ာ အေသအခ်ာပါပဲ။ ဒီ အခါက်ရင္ ဒိ ု င္ ယာေလာ့ ခ္ ထက္ ပိ ု ျပီ း အဆမတန္ ၾကီ းမားတဲ့ ေထာင္ ေခ်ာက္ ၾကီ းတခု ကိ ု အာဏာရွ င္ ေတြဘက္ က ဆင္ လိ ု ႕ရႏိ ု င္ မယ္ ့ အခြင္ ့ အလမ္ းေတြ အမ်ားၾကီ း ရလာမွ ာျဖစ္ ပါတယ္ ။ စစ္ ေရးေလ့ လာသူ တေယာက္ အေနနဲ႕ အမ်ိ ဳးသားရင္ ၾကားေစ့ ေရးဆိ ု တဲ့ စကားလံ ု းၾကီ းကိ ု အသံ ု းျပဳျပီ း ဘယ္ လိ ု ၾကီ းမားတဲ့ ေထာင္ ေခ်ာက္ ၾကီ းကိ ု ဘယ္ နည္ းဘယ္ ပံ ု နဲ႕ ဆင္ လိ ု ႕ ရႏိ ု င္ သလဲ ဆိ ု တာကိ ု ေတြ႕ျမင္ ေနရပါတယ္ ။ ျပည္ သူ လူ ထု အက်ိ ဳးစီ းပြားကိ ု ပဲ ထာ၀ရရပ္ တည္ ဖိ ု ႕ ရည္ သန္ တာေၾကာင္ ့ အာဏာရွ င္ ကိ ု အားေပးကူ ညီ မွ ဳျဖစ္ သြားေစႏိ ု င္ တဲ့ အတြက္ ဒီ နည္ းလမ္ းေတြကိ ု အေသးစိ တ္ ဆက္ မေရးလိ ု ပါ။ ဒါေပမယ္ ့ တဘက္ ရန္ သူ ကိ ု ဘယ္ ေတာ့ မွ ေလွ ်ာ့ မတြက္ ဖိ ု ႕နဲ႕ ေရွ ႕မွ ာ ေထာင္ ေခ်ာက္ ၾကီ းတခု ရွ ိ လာႏိ ု င္ တယ္ ဆိ ု တာကိ ု ေတာ့ ၾကိ ဳတင္ အသိ ေပး တင္ ျပလိ ု ပါတယ္ ။ အခု လိ ု အေျခအေန၊ အခ်ိ န္ အခါနဲ႕ မကိ ု က္ ညီ တဲ့ အမ်ိ ဳးသားရင္ ၾကားေစ့ ေရး အဆိ ု ျပဳခ်က္ ၾကီ း ထြက္ ေပၚလာမွ ဳမွ ာ ပါ၀င္ ၾကတဲ့ ႏိ ု င္ ငံ ေရးအဖြဲ႕အစည္ းမ်ားအေနနဲ႕ ပါ၀င္ ရတဲ့ အေၾကာင္ းရင္ း သံ ု းမ်ိ ဳးရွ ိ မယ္ လိ ု ႕ ယူ ဆရပါတယ္ ။ ပထမတခ်က္ ကေတာ့ အေျခအေန၊ အခ်ိ န္ အခါနဲ႕ သေဘာတရားကိ ု နားမလည္ မွ ဳျဖစ္ ပါတယ္ ။ ေနာက္ တမ်ိ ဳးကေတာ့ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ ပြဲမွ ာ ေပၚထြက္ လာတဲ့ အစိ ု းရနဲ႕ လက္ ရွ ိ မွ ာ အပစ္ အခတ္ ရပ္ စဲထားတဲ့
ျငိ မ္ းခ်မ္ းေရးအဖြဲ႕ေတြအၾကား
မွ ာ ဒိ ု င္ ယာေလာ့ ခ္ မ်ား ျဖစ္ လာခဲ့ ရင္ ကိ ု ယ္ မပါလိ ု က္ ရမွ ာစိ ု းလိ ု ႕ ၾကိ ဳတင္ ျပင္ ဆင္ ျပထားတဲ့
ႏိ ု င္ ငံ ေရးအခင္ းအက်င္ းလဲ ျဖစ္ ႏိ ု င္ ပါတယ္ ။ ဒီ လိ ု ဆိ ု ရင္ ေတာ့ ဒါဟာ ျပည္ သူ လူ ထု ကိ ု
သစၥ ာေဖာက္ တာပဲ ျဖစ္ ပါတယ္ ။ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္ းပံ ု အေျခခံ ဥပေဒဟာ စစ္ မွ န္ တဲ့ အမ်ိ ဳးသားရင္ ၾကားေစ့ ေရးကိ ု ဘယ္ လိ ု မွ ေဆာင္ က်ဥ္ းႏိ ု င္ မွာမဟု တ္ တဲ့ အတြက္ ဒီ ဖြဲ႕စည္ းပံ ု အေျခခံ ဥပေဒအေပၚမွ ာ အေျခတည္ ျပီ း ေပၚထြက္ လာတဲ့ အစိ ု းရဆိ ု တာကလဲ အာဏာရွ င္ ရု ပ္ ေသးအစိ ု းရပဲ ျဖစ္ ပါလိ မ္ ့ မယ္ ။
ရု ပ္ ေသးအစိ ု းရနဲ႕ ျပည္ သူ လူ ထု အက်ိ ဳးစီ းပြားကိ ု ေဆာင္ က်ဥ္ းေပးႏိ ု င္ မယ္ ့ တိ ု င္ းျပည္ ႏိ ု င္ ငံ ကိ ု တည္ ေဆာက္ လိ ု ႕မရပါ။ အမ်ိ ဳးသားရင္ ၾကားေစ့ ေရး ျဖစ္ စဥ္ ကိ ု ဆိ ု ရင္ ပိ ု ဆိ ု းပါတယ္ ။ ဘယ္ လိ ု မွ စစ္ မွ န္ တဲ့ ေရရွ ည္ ခံ ျငိ မ္ းခ်မ္ းေရး၊ တန္ းတူ ညီ မွ ်ေရးကိ ု တည္ ေဆာက္ လိ ု ႕ ရမွ ာ မဟု တ္ ပါ။ ေနာက္ ဆံ ု းျဖစ္ ႏိ ု င္ ေခ် တခု ကေတာ့ အကယ္ ၍ နအဖစစ္ အု ပ္ စု ဘက္ က
လမ္ းျပေျမပံ ု ကိ ု အဆံ ု းသတ္ ျပီ း ပဋိ ပကၡ ကိ ု အႏိ ု င္ နဲ႕ ပိ ု င္ းျဖတ္ ပစ္ ခဲ့ ရင္ ႏိ ု င္ ငံ တကာ မိ သားစု မ်ားက ဒီ ပဋိ ပကၡ ျပီ းဆံ ု းသြားျပီ လိ ု ႕ သတ္ မွ တ္ လာမွ ာကိ ု စိ ု းရိ မ္ မွ ဳပါ။ ဒီ လိ ု သတ္ မွ တ္ ခ်က္ မွ ာကလဲ ဘ႑ာေရးရာ ေထာက္ ပံ ့ မွ ဳေတြနဲ႕ ပတ္ သက္ ေနတာေၾကာင္ ့ ၊ ဆက္ လက္ ရပ္ တည္ မွ ဳ အတြက္ လိ ု အပ္ ခ်က္ ျဖစ္ ေနတာေၾကာင္ ့ လဲ ျဖစ္ ႏိ ု င္ ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင္ ့ စစ္ အု ပ္ စု ဟာ
အမ်ိ ဳးသားရင္ ၾကားေစ့ ေရး လု ပ္ လိ ု ျခင္ းမရွ ိ ပါဘူ း၊ အတိ ု က္ အခံ ေတြဘက္ က ကမ္ းလွ မ္ းအဆိ ု ျပဳခ်က္ ကိ ု လက္ မခံ ပါဘူ း ဆိ ု တဲ့ သ႑ာန္ ကိ ု ႏိ ု င္ ငံ တကာမိ သားစု မ်ားက ကြက္ ကြက္ ကြင္ းကြင္ း ျမင္ လာေအာင္ ေထာင္ ေခ်ာက္ ဆင္ မွ ဳ တခု လဲ ျဖစ္ ႏိ ု င္ ပါတယ္ ။ ဒါေပမယ္ ့ ကိ ု ယ္ ဆင္ မယ္ ့ ေထာင္ ေခ်ာက္ ထဲ ကိ ု ယ္ ျပန္ မက်သြားေအာင္ ဘယ္ လိ ု ဘယ္ ပံ ု နဲ႕ တားဆီ းမလဲ၊ ရန္ သူ က ျပန္ ဆင္ လိ ု က္ မယ္ ့ ေထာင္ ေခ်ာက္ ၾကီ းထဲ က်မသြားေအာင္ ဘယ္ လိ ု ျပင္ ဆင္ ကာကြယ္ မလဲဆိ ု တဲ့ လု ပ္ ငန္ းစဥ္ ေတြ ဆက္ ရွ ိ ေနဖိ ု ႕ လိ ု အပ္ ပါတယ္ ။ ဆင္ နင္ းျမင္ းကန္ ဘ၀ မေရာက္ သြားေအာင္ အရံ အတားေတြ လု ပ္ ဖိ ု ႕ လိ ု အပ္ ပါတယ္ ။ဒီ လိ ု ျဖစ္ ႏိ ု င္ ေခ်သံ ု းရပ္ မွ ာ စစ္ မွ န္ တဲ့ ႏိ ု င္ ငံ ေရးသမား၊ ႏိ ု င္ ငံ ေရးအဖြဲ႕အစည္ းေတြလိ ု ႕ ယူ ဆတာေၾကာင္ ့ ျပည္ သူ လူ ထု ရဲ႕ ဆႏၵ ကိ ု ပဲ ကိ ု ယ္ စားျပဳျပီ း၊ ျပည္ သူ လူ ထု အက်ိ ဳးဆိ ု တဲ့ ေႏွ ာင္ ၾကိ ဳးရဲ႕ ၾကိ ဳးဆြဲမွ ဳကိ ု ပဲ ခံ ယူ လိ မ္ ့ မယ္ လိ ု ႕ပဲ ေမွ ်ာ္ လင္ ့ မိ ပါတယ္ ။ ျပည္ သူ လူ ထု ကိ ု
သစၥ ာေဖာက္ တဲ့ လု ပ္ ရပ္ ျဖစ္ တဲ့ ေရြးေကာက္ ပြဲအျပီ း ႏိ ု င္ ငံ ေရးအေျခအေနမွ ာ အာဏာပါ၀ါ မရမွ ာစိ ု းလိ ု ႕ ၾကိ ဳတင္ ခင္ းက်င္ းထားတဲ့ ႏိ ု င္ ငံ
ေရးအခင္ းအက်င္ းလိ ု ႕ေတာ့ မသတ္ မွ တ္ လိ ု ပါ။ စကားလံ ု းရဲ႕ အေျခခံ သေဘာတရားနဲ႕ စကားလံ ု းအသံ ု းျပဳသင္ ့ တဲ့ အခ်ိ န္ အခါကိ ု သေဘာေပါက္ မွ ဳအားနည္ းတာ (သိ ု ႕မဟု တ္ ) ကြဲျပားစြာ နားလည္ သေဘာေပါက္ တာလဲ ျဖစ္ ႏိ ု င္ ပါတယ္ ။ ဒီ လိ ု ကြဲျပားစြာ သေဘာေပါက္ တာဆိ ု ရင္ ေတာ့ ဒီ အခ်ိ န္ အခါ၊ အေျခအေနဟာ ဘာေၾကာင္ ့ အမ်ိ ဳးသားရင္ ၾကားေစ့ ေရး အဆိ ု ျပဳခ်က္ ကိ ု ကမ္ းလွ မ္ းဖိ ု ႕ သင္ ့ ေလ်ာ္ ရလဲ ဆိ ု တဲ့ အခ်က္ နဲ႕
ဒီ လိ ု ကမ္ းလွ မ္ းခ်က္ ျပဳလု ပ္ ဖိ ု ႕ သင္ ့ ေလ်ာ္ တဲ့ အခ်ိ န္ ျဖစ္ ခဲ့ တဲ့ လြန္ ခဲ့ တဲ့ ဆယ္ ႏွ စ္ ေက်ာ္ ကာလက ႏွ စ္ ဦ းႏွ စ္ ဘက္ လံ ု း stalemate ျဖစ္ ေနတဲ့ ကာလမွ ာ ဘာေၾကာင္ ့ မကမ္ းလွ မ္ းခဲ့ လဲ ဆိ ု တဲ့ အခ်က္ ကိ ု ျပည္ သူ လူ ထု နဲ႕ ရဲေဘာ္ ရဲဘက္ ေတြကိ ု ရွ င္ းလင္ းတင္ ျပဖိ ု ႕ လိ ု အပ္ လွ ပါတယ္။တတိ ယျဖစ္ ႏိ ု င္ ေခ်ျဖစ္ တဲ့ ဘ႑ာေရးဆိ ု င္ ရာနဲ႕ ပတ္ သက္ ေနခဲ့ ရင္ လဲ လူ အမ်ားကိ ု ပြင္ ့ ပြင္ ့ လင္ းလင္ း ရွ င္ းျပဖိ ု ႕ လိ ု အပ္ ပါတယ္ ။ ဒီ လိ ု transparency နဲ႕ honesty မရွ ိ ပဲ ဒီ မိ ု ကေရစီ ျပဳျပင္ ေျပာင္ းလဲမွ ဳကိ ု ဦ းေဆာင္ ႏိ ု င္ မယ္ ့ ႏိ ု င္ ငံ ေရးဦ းေဆာင္ အဖြဲ႕အစည္ းမ်ားအေနနဲ႕ လူ ထု က အသိ အမွ တ္ ျပဳေပးလာမွ ာ မဟု တ္ ပါ။ ျပည္ တြင္ းျပည္ ပ ျမန္ မာျပည္ သူ လူ ထု ရဲ႕ အသိ အမွ တ္ ျပဳမွ ဳ၊ လက္ ခံ မွ ု မရွ ိ ပဲနဲ႕လဲ ႏိ ု င္ ငံ ေရးဦ းေဆာင္ အဖြဲ႕မ်ားအမည္ ခံ ျပီ း ထင္ ရာစိ ု င္ းလိ ု ႕ ရမွ ာမဟု တ္ ပါ။ အစိ ု းရဆိ ု တာ ျပည္ တြင္ းေရြးေကာက္ ပြဲ အႏိ ု င္ ရပါတီ က ဦ းေဆာင္ ဖြဲ႕စည္ းမွ အမ်ားကိ ု ကိ ု ယ္ စားျပဳတဲ့ အစိ ု းရျဖစ္ မွ ာျဖစ္ ပါတယ္ ။ မဲအႏိ ု င္ ရသူ အခ်ိ ဳ႕ကပဲ လြတ္ ေျမာက္ နယ္ ေျမမွ ာ ဦ းေဆာင္ ဖြဲ႕စည္ းတာကေတာ့ စင္ ျပိ ဳင္ အစိ ု းရပဲ ျဖစ္ ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင္ ့ စင္ ျပိ ဳင္ အစိ ု းရကိ ု ျပည္ သူ လူ ထု အားလံ ု းကိ ု ကိ ု ယ္ စားျပဳတဲ့ အစိ ု းရလိ ု ႕ မသတ္ မွ တ္ ႏိ ု င္ သလိ ု ျမန္ မာ့ ႏိ ု င္ ငံ ေရးဦ းေဆာင္ အစိ ု းရလိ ု ႕လဲ အမ်ားက လက္ ခံ ထားမွ ာ မဟု တ္ ပါ။ ႏိ ု င္ ငံ တကာစစ္ မ်က္ ႏွ ာမွ ာ အဖြဲ႕အစည္ းဆိ ု တာထက္ ပိ ု ျပီ း ျပယု ဂ္ ေကာင္ းတဲ့ အစု အဖြဲ႕ေလးတခု သာ ျဖစ္ ပါတယ္ ။ တျခား သမိ ု င္ းအစဥ္ အလာၾကီ းမားတဲ့ အဖြဲ႕အစည္ းမ်ား ပူ းေပါင္ းဖြဲ႕စည္ းထားတဲ့ ေကာင္ စီ ေတြ၊ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ေတြ ဆိ ု တာကလဲ ႏိ ု င္ ငံ ေရးအင္ အားစု ၾကီ းမ်ားသာ ျဖစ္ ပါတယ္ ။ ျမန္ မာ့ ႏိ ု င္ ငံ ေရးကံ ၾကမၼ ာကိ ု အလံ ု းစံ ု ဆံ ု းျဖတ္ လု ပ္ ပိ ု င္ ခြင္ ့ ကိ ု လူ ထု တရပ္ လံ ု းက လႊ ဲအပ္ ထားတဲ့ အၾကြင္ းမဲ့ ႏိ ု င္ ငံ ေရး ဦ းေဆာင္ အဖြဲ႕အစည္ းမ်ား မဟု တ္ ပါ။ ျမန္ မာ့ ႏိ ု င္ ငံ ေရးတေလွ ်ာက္ မွ ာ ဂ်ပန္ ေခတ္ ကာလ တခု တည္ းမွ ာပဲ ဒီ လိ ု ဦ းေဆာင္ အဖြဲ႕အစည္ းမ်ိ ဳး ေပၚေပါက္ ခဲ့ ဖူ းတာ ျဖစ္ ပါတယ္ ။ ပိ ု မိ ု သိ သာထင္ ရွ ားတဲ့ အခ်က္ ကေတာ့ အခု အခ်ိ န္ မွ ာ အသက္ (၃၈) ႏွ စ္ ေအာက္ လူ အမ်ားဟာ ၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ ပြဲမွ ာ မဲေပးခဲ့ သူ မ်ား မဟု တ္ သလိ ု ၊ အသက္ (၃၅) ႏွ စ္ ေအာက္ လူ အမ်ားဟာလဲ ရွ စ္ ေလးလံ ု းမွ ာ တက္ တက္ ၾကြၾကြ ပါ၀င္ ခဲ့ သူ မ်ား မဟု တ္ ပါ။ ဒါေၾကာင္ ့ ျမန္ မာ့ ႏိ ု င္ ငံ ေရးဦ းေဆာင္ အဖြဲ႕အစည္ းအျဖစ္ ေနရာယူ မွ ဳျပဳလု ပ္ မယ္ ဆိ ု ရင္ ဒီ အသက္ အရြယ္ အပိ ု င္ းအျခားမွ ာ ရွ ိ ေနတဲ့ လူ ေတြရဲ႕ ယံ ု ၾကည္ ေလးစားမွ ဳနဲ႕ ေထာက္ ခံ မွ ဳဟာ မလြဲမေသြလိ ု အပ္ ပါတယ္ ။ လက္ ရွ ိ အမတ္ မ်ားနဲ႕ ေခါင္ းေဆာင္ မ်ားဟာ ဒီ အသက္ အရြယ္ အပိ ု င္ းအျခားလူ ငယ္ ၊ လူ လတ္ ပိ ု င္ းက ေရြးခ်ယ္ တင္ ေျမွ ာက္ ထားသူ ေတြ မဟု တ္ ပါဘူ း။ ဒါေၾကာင္ ့ မၾကာခင္ မွ ာ က်င္ းပေတာ့ မယ္ ့ ဂ်ကာတာ ကြန္ ဖရင္ ့ အျပီ းမွ ျပည္ သူ လူ ထု ကိ ု ပန္ ၾကားခ်က္ ေတြ၊ အေျခအေနရွ င္ းလင္ းတင္ ျပမွ ဳေတြ ျပဳလု ပ္ ရမွ ာပဲျဖစ္ ပါတယ္ ။ ငါ့ ျမင္ းငါစိ ု င္ း၊ စစ္ ကိ ု င္ းေရာက္ ေရာက္ ဆိ ု တဲ့ ႏိ ု င္ ငံ ေရးစင္ ျမင္ ့ သ႑ာန္ ကိ ု လြတ္ လပ္ ေရးရျပီ းစ ႏိ ု င္ ငံ တခု ရဲ႕ ျပည္ သူ လူ ထု ကေတာင္ လက္ မခံ ခဲ့ ဘူ းဆိ ု ရင္ အာဏာရွ င္ လက္ ေအာက္ မွ ာ ဆယ္ စု ႏွ စ္ ေပါင္ းမ်ားစြာ ဖိ ႏွ ိ ပ္ ခံ ခဲ့ ရလိ ု ႕ ခါးသီ းမွ ဳေတြနဲ႕ ျပည္ ့ ႏွ က္ ေနတဲ့ ျပည္ တြင္ း ျပည္ သူ လူ ထု ၊ ႏိ ု င္ ငံ တကာကိ ု ေျခဦ းနဲ႕ ၾကမ္ းျပင္ လွ ည္ ့ ပတ္ အလု ပ္ လု ပ္ ေနၾကရတဲ့ ျပည္ ပေရာက္ ျမန္ မာ အလု ပ္ သမားထု ၊ အေတြးအေခၚနဲ႕ ဆင္ ျခင္ တံ ု တရားရွ ိ တဲ့ ပညာတတ္ လူ လတ္ တန္ းစားေတြနဲ႕ ဖြဲ႕စည္ းထားတဲ့ ၂၁ရာစုျမန္ မာ့ လူ ု ႕အဖြဲ႕အစည္ းကဆိ ု ရင္ ပိ ု ျပီ း လက္ ခံ ႏိ ု င္ မွ ာ မဟု တ္ ပါဘူ း။ ေနာက္ တခ်က္ က မၾကာခင္ က်င္ းပမယ္ ့ ဂ်ကာတာညီ လာခံ ကိ ု ျမန္ မာ့ သမိ ု င္ းရဲ႕ အထင္ ကရ ပင္ လံ ု ညီ လာခံ နဲ႕ ခိ ု င္ းႏွ ိ ဳင္ းေျပာဆိ ု ေနတာေတြ ရွ ိ လာျပန္ ပါတယ္ ။ အႏွ စ္ သာရခ်င္ း၊ အေျခအေန၊ အခ်ိ န္ အခါခ်င္ း ဘယ္ လိ ု မွ ဆက္ စပ္ ႏွ ိ ဳင္ းယွ ဥ္ လိ ု ႕ မရပါ။ ပင္ လံ ု ညီ လာခံ ဆိ ု တာက ေအာင္ ဆန္ းအက္ တလီ စာခ်ဳပ္ နဲ႕ နယ္ ခ်ဲ႕ျဗိ တိ သွ ်နဲ႕ ျမန္ မာတိ ု ႕အၾကားမွ ာ conflict settlement ရွ ိ ျပီ းမွ အနာဂတ္ လြတ္ လပ္ တဲ့ ျမန္ မာႏိ ု င္ ငံ မွ ာ ေရွ းႏွ စ္ မ်ားစြာက ရွ ိ ခဲ့ တဲ့ ပဋိ ပကၡ စိ တ္ အနာေဟာင္ းေတြ ထပ္ မထြက္ လာေအာင္ ၊ နယ္ ခ်ဲ႕တိ ု ႕ ေသြးခြဲအု ပ္ ခ်ဳပ္ ခဲ့ လိ ု ႕ ျဖစ္ ေပၚေနတဲ့ လူ မ်ိ ဳးစု အၾကား အထင္ လြဲမွ ု ေတြ ၾကီ းထြားမလာေအာင္ ျပဳလု ပ္ ခဲ့ တဲ့ တိ ု င္ းရင္ းသား စည္ းလံ ု းညီ ညြတ္ ေရး၊ အမ်ိ ဳးသားရင္ ၾကားေစ့ ေရးျဖစ္ စဥ္ ကနဦ းညီ လာခံ ျဖစ္ ပါတယ္ ။ ဒီ ညီ လာခံ ကိ ု ျပည္ သူ လူ ထု ေထာင္ ေပါင္ းမ်ားစြာက ေထာက္ ခံ အားေပးခဲ့ ၾကပါတယ္ ။ ဒါေတာင္ ကနဦ းညီ လာခံ မွ ာ မပါ၀င္ ခဲ့ တဲ့ လူ မ်ိ ဳးစု ေတြ၊ ကနဦ းညီ လာခံ ရဲ႕ အမ်ိ ဳးသားရင္ ၾကားေစ့ ေရးျဖစ္ စဥ္ ကိ ု ဆက္ လက္ ေဖာ္ ေဆာင္ ႏိ ု င္ ျခင္ း
မရွ ိ တာေတြေၾကာင္ ့ ေနာက္ ပိ ု င္ းမွ ာ ျဖစ္ ပြားခဲ့ တဲ့ ပဋိ ပကၡ ေတြက အမ်ားၾကီ း ရွ ိ ပါတယ္ ။ အခု ဂ်ကာတာ ညီ လာခံ က်ေတာ့ ပင္ လံ ု လိ ု ျမန္ မာ့ ေျမေပၚမွ ာ က်င္ းပတဲ့ ညီ လာခံ လဲမဟု တ္ ၊ အခ်ိ န္ အခါ၊ အေျခအေနနဲ႕အညီ အမ်ိ ဳးသားရင္ ၾကားေစ့ ေရးအဆင္ ့ ကိ ု ေဖာ္ ေဆာင္ ႏိ ု င္ မယ္ ့ ညီ လာခံ လဲ မဟု တ္ ။ အမ်ိ ဳးသားရင္ ၾကားေစ့ ေရး အဆိ ု ျပဳခ်က္ ကိ ု တဘက္ ကိ ု တင္ ျပရံ ု အဆင္ ့ ပဲ ရွ ိ ေသးတဲ့ ညီ လာခံ သာ ျဖစ္ ပါတယ္ ။ တိ ု င္ းရင္ းသားစည္ းလံ ု းညီ ညြတ္ ေရးဆိ ု တာကလဲ ျပည္ ပမွ ာရွ ိ ေနတဲ့ တိ ု င္ းရင္ းသားအဖြဲ႕ေလးေတြ ေကာက္ ခါငင္ ခါ ညီ လာခံ ထက်င္ းပျပီ း တည္ ေဆာက္ လိ ု ႕ရႏိ ု င္ တဲ့ သေဘာတရားၾကီ းလဲ မဟု တ္ ပါ။ ျမန္ မာႏိ ု င္ ငံ အတြင္ းမွ ာ မွ ီ တင္ းေနထိ ု င္ ၾကတဲ့ တိ ု င္ းရင္ းသားလူ မ်ိ ဳးစု အားလံ ု းကိ ု ဘယ္ လိ ု မွ ကိ ု ယ္ စားမျပဳႏိ ု င္ သလိ ု ျပည္ ပမွ ာ
ရွ ိ ေနတဲ့ တိ ု င္ းရင္ းသားအဖြဲ႕အားလံ ု းပင္ စံ ု စံ ု လင္ လင္ တက္ ေရာက္ ျခင္ း မရွ ိ ေသးပါ။ ႏိ ု င္ ငံ ေရးအင္ အားစု မ်ားက အဆိ ု ျပဳခ်က္ တခု ကိ ု ညီ ညီ ညြတ္ ညြတ္ ပူ းေပါင္ းျပဳလု ပ္ တဲ့ ညီ လာခံ တရပ္ သာပဲ ျဖစ္ ျပီ း၊ ျမန္ မာ့ ႏိ ု င္ ငံ ေရးအတြက္ အက်ိ ဳးရွ ိ ႏိ ု င္ မလားဆိ ု တာကလဲ တဘက္ စစ္ အု ပ္ စု က ဘယ္ လိ ု တု န္ ႕ျပန္ လိ ု က္ သလဲ ဆိ ု တာေပၚမွ ာပဲ မူ တည္ ေနပါေသးတယ္။
နိ ဂံ ု း
ဒါေၾကာင္ ့ နိ ဂံ ု းခ်ဳပ္ အေနနဲ႕ ဆိ ု ရရင္ ႏိ ု င္ ငံ ေရးဦ းေဆာင္ အဖြဲ႕ျဖစ္ ခ်င္ တဲ့ အဖြဲ႕အစည္ းမ်ားကလဲ ျပည္ သူ လူ ထု အေပၚ ရိ ု းသားသစၥ ာရွ ိ ဖိ ု ႕ လိ ု အပ္ ပါေၾကာင္ းပါနဲ႕ ျပည္ သူ လူ ထု အေနနဲ႕ကလဲ ဘယ္ လိ ု ႏိ ု င္ ငံ ေရးအဖြဲ႕အစည္ းကိ ု မွ အားကိ ု းအားထား မျပဳပဲ၊ မိ မိ တိ ု ႕ လု ပ္ စရာရွ ိ တဲ့ စစ္ အာဏာရွ င္ ဆန္ ႕က်င္ ေရး၊ ျပည္ သူ ႕အာဏာ ျပည္ သူ ထံ ျပန္ လည္ ေရာက္ ရွ ိ ေရး၊ အမ်ိ ဳးသားရင္ ၾကားေစ့ ေရးလု ပ္ ငန္ းစဥ္ မ်ားကိ ု ေခါင္ းေဆာင္ မေမွ ်ာ္ ၊ ကယ္ တင္ ရွ င္ မေမွ ်ာ္ ပဲ လု ပ္ ေဆာင္ ဖိ ု ႕ လိ ု အပ္ လွ ပါေၾကာင္ း ေရးသားတင္ ျပလိ ု က္ ရပါတယ္ ။
”လူ ထု တိ ု က္ ပြဲေတြဟာ လူ ထု ေခါင္ းေဆာင္ ေတြကိ ု ေမြးဖြားပါတယ္ ။ဒီ ကေန႕ေခါင္ းေဆာင္ ေတြဟာလဲ မနက္ ျဖန္ ေခါင္ းေဆာင္ ေတြျဖစ္ ခ်င္ မွ ျဖစ္ လာပါလိ မ္ ့ မယ္ ။ျပည္ သူ ႕ေတာ္ လွ န္ ေရးကိ ု မည္ သည္ ့ လူ ပု ဂၢ ိ ဳလ္ ႏွ င္ ့အဖြဲ႕အစည္ းကမွ ေမာင္ ပိ ု င္ စီ းထား၍ မရပါ။ေမာင္ ပိ ု င္ စီ းရန္ ၾကိ ဳးစားတာ၊ ပု ဂၢ ိ ဳလ္ ေရး ကိ ု းကြယ္ မွ ဳ ျပဳလု ပ္ တာဟာေတာ္ လွ န္ ေရးက်ဆံ ု းေစတဲ့ လကၡ ဏာပဲ ျဖစ္ ပါတယ္ ။ညီ ညြတ္ ေရးဆိ ု တာ တိ ု က္ ပြဲရွ ိ မွ တည္ ေဆာက္ လိ ု ႕ ရပါတယ္ ။ေတြ႕ဆံ ု ေဆြးေႏြးေရးဆိ ု တာ ၾကားျဖတ္ အစိ ု းရတခုေပၚထြက္ မွ ဳျပီ းတဲ့ အခ်ိ န္ မွ ာလု ပ္ မွ ေအာင္ ျမင္ ႏိ ု င္ ပါတယ္ ။အမ်ိ ဳးသားရင္ ၾကားေစ့ ေရးဆိ ု တာ ပဋိ ပကၡ ေတြျပီ း
ဆံ ု းမွေဖာ္ ေဆာင္ လိ ု ႕ ရပါတယ္ ။
ေတာ္ လွ န္ ေရးသစၥ ာျဖင္ ့ခင္ မမမ်ိ ဳး (၁၂၊ ၈၊ ၂၀၀၉)